Malatya’da depremin yaraları üretimle sarılacak

26/09/2024 21:34

Türkiye’nin değil, dünyanın kuru kayısı üretiminin kilit merkezi Milid, Melid ya da bildiğimiz ismiyle Malatya… Dünyanın toplam kuru kayısı üretiminin tam yüzde 70’inin yapıldığı bir şehirden söz ediyoruz. Avrupa Birliği coğrafi işaret tescilli sayılı tarım ürünlerinden biri olan kayısı, Malatya’da yaklaşık 50 bin ailenin ana gelir kaynağı. Üstelik tam 250 alt sektörü doğrudan etkileyen kayısının, şehrin ekonomisine sağladığı katma değer kuşkusuz. Tüm bunların ışığında bu güzel şehrin hasat döneminde olduğu şu günlerde olumlu bir tablodan söz etmek isterdik. Fakat gerek içinde bulunduğumuz enflasyonist konjonktür gerekse 6 Şubat depreminin izleri, bizlere bambaşka bir odak noktası daha sunuyor.

Kayısının başkenti Malatya’da kuru kayısı hasadında bir düşüş yaşandığını ve dolayısıyla fiyatlarda bir istikrarsızlık olduğunu görüyoruz. Malatya Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, özellikle deprem sonrası neredeyse 24 saat çalışıyor. “Her şey Malatya için” diyerek yola çıkan Başkan Sadıkoğlu ve yönetim kurulunda yer alan isimler, son günlerde mücbir sebep halinin uzatılması için kamuoyu oluşturmaya çalışıyorlar. Bu sebeple depremden en çok etkilenen illerimizden biri olan Malatya’nın, süreç sonrasında üretimde ve ihracatta ne durumda olduğunu, üretimde kalkınma için ne gibi adımların izlenmesi gerektiğini ve mevcut iş gücü sorununu MTSO Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu ile konuştuk.

“MALATYA AYAĞA KALKMA MÜCADELESİ VERİYOR”

6 Şubat depreminden sonra Malatya’nın, fiziki anlamda yaşanan yıkımlarla birlikte hem ekonomik hem sosyal anlamda temelden sarsıldığına vurgu yapan Oğuzhan Ata Sadıkoğlu; koordinasyon, yönetim, iş birliği, istişarenin önemini ve bunların eksikliğinde doğabilecek problemleri en acı şekilde deneyimlediklerini ifade etti. Hala 120 binin üzerinde insanın konteynerlerde yaşamaya devam ettiğini aktaran Sadıkoğlu, yerle bir olan 135 bin bağımsız konut olduğunu ve şu ana kadar yalnızca 6 bin 500 deprem konutu teslim edildiğini bildirdi. Sadıkoğlu, depremin ardından kullanılamaz hale gelen 27 bin 500 bağımsız iş yeri olduğunu kaydederek; esnafın, şehrin muhtelif yerlerinde kurulan 3 bin 500 konteynerde ticari faaliyetlerini sürdürmeye çalıştığını söyledi. Malatya Ticaret ve Sanayi Odası olarak depremin yaşandığı ilk andan itibaren hep sahada olduklarına işaret eden Sadıkoğlu, “Odalarımızla ve farklı illerdeki iş insanlarımızla yaptığımız görüşmeler sonrası şehrimize gelen yardımları koordineli bir şekilde vatandaşımıza dağıttık. Günlerce süren yardım faaliyetlerimizle binlerce insanımıza dokunduk. Bu kapsamda üyelerimizin mevcut durum analizini yapmak üzere 10 bin 600 üyemizin büyük çoğunluğuna ulaşmaya çalıştık. 6 Şubat’ın sosyal ve ekonomik hasarını en derinden hisseden Malatya’mız, şimdi ayağa kalkma mücadelesi veriyor.

“1 YILDA YÜZDE 13 İHRACAT KAYBI YAŞANDI”

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre depremden etkilenen 11 ildeki toplam istihdam kaybının 69 bin 594 kişi olduğunu belirten Sadıkoğlu, “Deprem illeri arasında en fazla istihdam düşüşü yaşayan birinci il yüzde 13 ile Hatay olurken, ikinci il ise yüzde 12 ile Malatya” dedi. Malatya’da iki tane organize sanayi bölgesinin bulunduğunu, söz konusu fabrika binalarının depremde ayakta kalmayı başardığını bildiren Sadıkoğlu, buna rağmen personellerin büyük kısmının il dışına göç etmesi sonucu depremden sonraki süreçte üretimin durma noktasına geldiğini aktardı. Bilhassa üretimde yeniden toparlanma gözlemlendiğini söyleyen Sadıkoğlu, fabrikalarda istihdam edilecek en az 3 bin 650 personele ihtiyaç olduğunu ancak firmaların personel bulmakta ciddi zorluklar yaşadığını kaydetti. Nitelikli personel sorununun, üretimdeki aksamalara sebep olduğunu ve ihracatı olumsuz yönde etkilediğini belirten Başkan, “Deprem öncesi döneme oranla 1 yılda yüzde 13’lük bir kayba neden oldu. 2022 yılında 500 bin doları bulan ihracatımız, depremin yaşandığı 2023 yılında 392 bin dolar olarak gerçekleşti” dedi.

“MÜCBİR SEBEP DEVAM ETMELİ”

Depremin ardından Malatya, Hatay, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Gaziantep’in Nurdağı ile İslahiye ilçelerinde mücbir sebep uygulanıyordu. Mücbir sebep süresi son kez denilerek 31 Ağustos 2024 tarihine kadar uzatılmıştı. Söz konusu mücbir sebep halinin sona ermesinin getireceği olumsuz tabloya işaret eden Sadıkoğlu, “Ertelenen vergi ve borçlarımız 31 Ağustos sonrasında dağ gibi önümüze çıkacak. Hiçbir işletmenin bunu karşılayacak gücü yok. İş yerlerimiz teslim edilene kadar mücbir sebep devam etmeli. Konutlar teslim edilene kadar kira desteği devam etmeli. Gerek iş yerleri gerekse konutlar teslim edilince destek kesilebilir. Bizler zaten daha fazla destek istemeyiz, bir an önce devletimize olan borcumuzu ödemek isteriz” şeklinde çağrı yaptı. 2011 yılında Van’da meydana gelen deprem sonrası mücbir sebep hali süresinin 5 yıla kadar sürdüğünü hatırlatan Sadıkoğlu, süre sona erdiğinde biriken borçların ödenmesi için kolaylık sağlanması gerektiğini şu sözlerle ifade etti: “Gerekirse devletimiz büyüklük yapıp biriken vergi borçlarını bir defaya mahsus silmelidir. Devletimizin yakın geçmişte bazı şirketler için büyük ölçekli vergi affı uygulamalarını hatırlamaktayız. Böylesi bir adım deprem illerimizin yaralarını ciddi manada sararak, yeniden hızlanacak ticaret ve ihracatla devlet bütçesine daha fazla katkı sunmamızı sağlayacaktır. Ayrıca bu destek deprem bölgesine nefes aldırarak, gelecek kaygılarını azaltacak ve yeniden var olmak için itici bir güç olacaktır.”

mceu 81637437511722925249780

“BU YILKİ KAYISI AÇIKLANAN REKOLTEDEN FAZLA”

Kayısı konusunda en büyük temennilerinin, Malatya’nın ekonomisine daha fazla katma değer sağlaması olduğunu ifade eden Sadıkoğlu, konuşmasını; “2023 yılında 71 bin ton taze kayısı, 70 bin ton da kuru kayısı olmak üzere toplam 142 bin 21 ton kayısı ihracatı gerçekleştirdik. 115 ülkeye gerçekleştirdiğimiz ihracattan 460 milyon Dolar gelir elde ettik. Bu yılki tahmini kuru kayısı rekoltesi 107 bin 517 ton olarak açıklandı. Meclis ve komite üyelerimizden aldığımız bilgiye göre, bu yılki kayısının açıklanan rekolteden daha fazla olduğu yönünde” şeklinde sürdürdü.

TMO’YA ÜRÜN ALIMI ÇAĞRISI

Önceki sezondan kalan kayısıları da göz önünde bulundurduğumuzda arzın oldukça fazla olduğunu dile getiren Başkan, arz talep dengesinin sağlanması ve ürünün hak ettiği değerde alıcı bulması için fiyat istikrarsızlığının önüne geçilmesi gerektiğini vurguladı. Son 1 yılda mazot, gübre, enerji ve diğer kalemlerde yaşanan yüksek fiyat artışlarının, beraberinde girdi maliyetini de yaklaşık yüzde 300 oranında artırdığının altını çizen Sadıkoğlu, sözlerini şu şekilde noktaladı: “Bugünlerde fiyatlamada düşüş eğilimi olan kayısıda taban fiyatı belirlenmemesi üreticimizin enflasyon karşısında ezilmesine, ürününü maliyetinin altında satmasına neden olacaktır. Sadece 2020 yılında kayısı alımı yapan TMO’nun, depremden büyük zarar gören şehrimize destek olarak ürün alımı yapmasını ve üreticimizi destekleyecek şekilde taban fiyat konusunda bir düzenleme yapılmasını talep ediyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın, bakanlarımızın ve TMO Genel Müdürümüzün şehrimiz adına elzem olan bu hususa kayıtsız kalmayacağına, konunun kalıcı ve kesin bir çözüme kavuşacağına inanıyoruz.”

MALATYA TİCARET VE SANAYİ ODASI YÖNETİM KURULU