Emeklilik hayali kuran ancak prim gün sayısını tamamlayamayan vatandaşlar için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), ödenen primlerin toplu iadesini sağlıyor ve bu kişiler, belirli şartlarla devletten karşılıksız yaşlılık maaşı alabiliyor. Emeklilik için gerekli yaş ve sigortalılık süresini doldurmasına rağmen prim eksiği nedeniyle emekli olamayanlar, SGK il veya merkez müdürlüklerine tahsis talep belgesiyle başvurarak primlerini geri alabiliyor. Ayrıca, 65 yaşını geçmiş ve geliri olmayanlar için 2025 itibarıyla aylık 4.664 TL olarak ödenen yaşlılık maaşı, muhtaçlık kriterlerine bağlı bir destek sunuyor.
EMEKLİ OLAMAYANA PRİM İADESİ VAR MI?
Emeklilik için yaş ve sigortalılık süresi şartlarını yerine getiren, ancak minimum 3.600 prim gününü dolduramayan vatandaşlar, SGK’dan toplu prim iadesi alabiliyor ve bu işlem için bulundukları ildeki SGK İl veya Merkez Müdürlüklerine “Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” ile başvurmaları gerekiyor. Sistem, 4/A (SSK) kapsamında çalışanlar için işçi ve işveren paylarını, 4/B (Bağ-Kur) kapsamında ise malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerini (%20) esas alıyor; ancak sadece uzun vadeli sigorta kollarına ait işçi payı iade ediliyor. 2008/Ekim öncesi ve sonrası primler, her yıl için güncelleme katsayısı ile çarpılarak hesaplanıyor ve iade tutarı bu şekilde belirleniyor.
Başvuru için sigortalının aktif bir işte çalışmaması veya kendi işini (Bağ-Kur) yürütmemesi şart ve kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşını doldurmuş olmak gerekiyor; bu şartları sağlayanlar, ödedikleri primleri toplu olarak geri alabiliyor. Örneğin, 1990’da işe başlayan ve 2.000 gün prim ödeyen bir erkek, 60 yaşına geldiğinde emekli olamazsa bu primleri iade isteyebiliyor. İade edilen tutar, 2008 öncesi hizmetlerde hem işçi hem işveren payını, 2008 sonrası için ise sadece %9’luk işçi payını kapsıyor ve sağlık primleri gibi kısa vadeli sigorta kolları iade dışı kalıyor. Uzmanlar, bu iadenin tatmin edici olmayabileceğini, ancak vatandaşların haklarını kullanmak için bilgilendirilmeye ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
EMEKLİ OLAMAYANA PRİM İADESİ NE KADAR?
Prim iadesi alanlar, emeklilikten vazgeçseler bile devletten karşılıksız maaş alma şansına sahip ve bu destek, 65 yaş üstü muhtaç vatandaşlara 2025 itibarıyla aylık 4.664 TL olarak ödenen yaşlılık maaşı şeklinde sağlanıyor.
Bu maaşı almak için kişinin ve eşinin gelir, servet ve harcamalarının muhtaçlık sınırını aşmaması gerekiyor; hanede başka bireylerin aldığı yaşlılık veya engelli aylıkları ise bu hesaplamada dikkate alınmıyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen bu yardım, yılda en az bir kez sosyal inceleme ile kontrol ediliyor ve muhtaçlık kriterleri değişirse maaş kesilebiliyor.
Evde bakım parası alanların da yaşlılık maaşı için başvurabileceği belirtiliyor ve bu iki ödemenin birbiriyle çakışması engel teşkil etmiyor; ancak kişinin SGK’dan dul veya yetim aylığı almaması şart. Yaşlılık maaşı, prim iadesiyle emeklilik sisteminden çıkan ve gelirsiz kalan 65 yaş üstü bireyler için bir geçim desteği sunuyor; başvuru ise Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılıyor. İsa Karakaş, muhtaçlık değerlendirmesinde nafaka yükümlülüğünün de hesaba katıldığını ve bu yardımın sosyal devlet ilkesinin bir yansıması olduğunu ifade ediyor.
SGK’dan toplu prim iadesi nasıl alınır?
Toplu prim iadesi için SGK İl veya Merkez Müdürlüklerine tahsis talep belgesiyle başvurulması gerekiyor; yaş şartı (kadınlar 58, erkekler 60) ve prim gününün yetersiz olması şart.
Toplu prim iadesi ne kadar oluyor?
İade tutarı, SSK’da 2008 öncesi işçi ve işveren paylarını, sonrası %9’luk işçi payını, Bağ-Kur’da %20’lik primleri kapsıyor ve güncelleme katsayısıyla hesaplanıyor. Sağlık primleri iade edilmiyor.
Yaşlılık maaşı kimler alabilir?
65 yaş üstü, geliri olmayan ve muhtaç durumdaki kişiler 4.664 TL’lik yaşlılık maaşına başvurabiliyor; evde bakım parası alanlar da dahil. Muhtaçlık kriterleri yılda bir kontrol ediliyor.
