Kazakistan, Orta Asya’nın en büyük ekonomisi ve en stratejik ülkelerinden biri olarak dikkat çekiyor. Ülke, geniş doğal kaynak rezervleri, güçlü tarım ve sanayi altyapısı, modernleşen finans sektörü ve lojistik avantajlarıyla bölgesel lider konumunda. Ayrıca, Çin’in “Bir Kuşak, Bir Yol” girişimindeki kritik rolü ve Avrupa ile Asya pazarları arasında köprü görevi görmesi, Kazakistan’ı yatırımcılar için cazip bir merkez haline getiriyor.
Kazakistan ayrıca Orta Asya’daki en fazla doğrudan yabancı yatırım çeken ülke konumunda. Ülke, özellikle Çin, Rusya, Türkiye ve Avrupa Birliği ülkeleriyle güçlü ticari bağlara sahip. Türkiye, Kazakistan’ın en büyük yatırım ortaklarından biri olurken, iki ülke arasındaki ticaret hacmi ise her yıl artmaya devam ediyor.
Kazakistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler, köklü tarihsel ve kültürel bağlara dayanıyor. İki ülke arasında enerji, inşaat, madencilik, tarım, sağlık ve eğitim alanlarında güçlü iş birlikleri bulunuyor. Son yıllarda savunma sanayi ve teknoloji alanında da ortak projeler geliştirilirken, Türk iş insanları için Kazakistan, yatırım açısından da büyük fırsatlar sunuyor.
Türkiye, Kazakistan’daki en büyük yabancı yatırımcılardan biri. İnşaat, enerji, madencilik, tarım ve sağlık gibi sektörlerde güçlü yatırımları bulunan Türk iş insanları, Kazakistan’ı bölgesel bir ticaret merkezi olarak görüyor. İki ülke arasındaki ticaret hacmi her geçen yıl artarken, Türk şirketleri Kazakistan’ın kalkınma projelerinde de önemli roller üstleniyor. Oldukça stratejik bir bölgede bulunan Kazakistan’ın yabancı yatırımcıları sunduğu fırsatları, yatırım alanlarına ve çok daha fazlasını Kazakistan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu Nuriddin Amankul ile konuştuk…
KAZAKİSTAN YATIRIMCILAR İÇİN BÜYÜK FIRSATLAR SUNUYOR
Kazakistan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu Nuriddin Amankul, Kazakistan’ın yatırımcılar için sunduğu fırsatlara değinerek, ülkenin yatırım politikalarına dair önemli bilgiler verdi:
“Kazakistan ekonomisi hızlı gelişmekte olan ülkeler arasında. 2024 yılı sonucuna göre ekonomik büyümemiz 4.8 oldu. Özellikle inşaat sektörü yüzde 13, tarım sektörü 13,7, ulaşım sektörü 8,5 imalat sanayisi ise yüzde 6 civarında büyüdü. Bu büyümenin arkasında hükümetimiz tarafından başta cumhurbaşkanımız Kasım Cömert Tokayev olmak üzere uyguladığımız yatırım siyaseti var. Yatırımlarımız sadece bunlarla sınırlı değil aynı zamanda dışarıdan yatırımlarla da ilgili projeler var. Hükümetimiz tarafından 18 Ekim 2024 tarihinde yatırım politikasının yeni konsepti kabul edildi. Bu konsepte göre 2013-2023 yılları arasında Kazakistan ekonomisine 207 milyar Dolar civarında yatırım gelirse bu miktarı 2029 yılına kadar 422 milyar Dolara çıkarmayı hedefliyoruz. Tüm yabancı yatırımcılar için başta Türk kardeşlerimiz olmak üzere aktif çalışmalar yürütmekteyiz.”
KARDEŞLİK BAĞLARI EKONOMİYE YANSIYOR
Kazakistan ile Türkiye arasındaki tarihi ve kültürel bağların, ekonomik iş birliklerine de yansıdığını vurgulayan Amankul, diplomatik ilişkilerin güçlenerek devam ettiğini dile getirerek, “Türkiye ve Kazakistan olarak dosttan ziyade iki kardeş ülkeyiz. Diplomatik ilişkilerimiz 2 Mart 1992 yılında iki taraf olarak karşılıklı kabul edildi. Diplomatik ilişkilerimiz geçtiğimiz yıllarda gelişmekte olup 10 Mayıs 2022 yılında cumhurbaşkanımızın Türkiye’ye ziyareti kapsamında daha önceki stratejik iş birliğimiz genişletilmiş stratejik iş birliği olarak imzalandı. 25 Nisan 2024 tarihinde Ankara’da Karma Ekonomik Komisyonu’nun 13’üncü toplantısı gerçekleşti. Bu toplantıda ilişkilerimiz daha da güçlendi” dedi.
TÜRK ŞİRKETLERİNİN KAZAKİSTAN’DAKİ VARLIĞI ARTIYOR
Kazakistan, Türk yatırımcılar için önemli fırsatlar sunan ülkelerden biri. Bugüne kadar 80’den fazla Türk yatırımı hayata geçirilmiş durumda. Tarım, imalat, gıda ve lojistik sektörlerinde büyük yatırımlar yapan Türk şirketleri, Kazakistan ekonomisine büyük katkı sağlıyor.
Amankul, Türkiye’den gelen yatırımlara dair şu bilgileri verdi:
Türkler Kazakistan’da en aktif yatırımcılar arasında yer alıyor. Bugüne kadar Türk İş insanlarının sermayesi ile 80’den fazla yatırım projesi hayata geçirildi. Türk iş insanlarının bu yatırımları tarım, imalat, gıda lojistik gibi Kazakistan’ın ham maddeleri olmayan alanlarda hayata geçirmekte. Örneğin Türkiye’deki ilaç sektörünün en önemli temsilcilerinden olan Abdi İbrahim ve Nobel’in ülkemizde fabrikaları bulunuyor. Yine savunma sanayisinin öncü şirketlerinden biri olan ASELSAN’ın da yine Kazakistan’da fabrikası bulunuyor.
Yine Anadolu Holding’in Kazakistan’da beş adet fabrikası bulunuyor. Son fabrikası 2024 yılının Nisan ayında açıldı. Bunun dışında Yıldız Holding’in de fabrikası mevcut. Borusan’ın da yine hem servis hem de imalat servisi bulunuyor.
Bu gibi örnekleri daha çok sayabiliriz. Tabii bu başarılarla sınırlı kalmak istemiyoruz. Bu sebeple Büyükelçiliğimiz başta olmak üzere gerekli tüm çalışmaları yürütüyoruz. Öncelikli hedeflerimizden bir diğeri de Kazakistan’daki Türk yatırımlarının ve yatırımcılarının sayısını artırmak.”
TİCARET HEDEFİ: 10 MİLYAR DOLAR
Kazakistan ve Türkiye, ticaret hacmini artırmaya yönelik ciddi hedefler belirlemiş durumda. Amankul, iki ülke arasındaki ticaret hacmine ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Kazak şirketlerinin ürünlerinin Türkiye’ye ihracatının yapılması gerekiyor. Son yıllarda cumhurbaşkanlarımız tarafından iki ülkeye verilen bir talimat var. Bu talimat orta vadede karşılıklı ithalat ihracat kısa vadede 5 milyar Dolar’a uzun vadede ise 10 milyar Dolar’a çıkarmak. 2024 sonucuna göre ticaret hacmimiz 5 milyar Dolar’a ulaştı. Elbette potansiyelimiz çok daha yüksek. 10 milyar Dolarlık hedefimizde Hepsiburada’nın satın alınmasında büyük bir etkisinin olacağını düşünüyorum.”
Amankul, Kazakistan’ın sürdürülebilir enerji ve dijital dönüşüm hamlelerine dair de bilgiler vererek şu şekilde konuştu; “Ülkemiz için yeşil dönüşüm çok önemli. Enerji Bakanlığımız, yenilenebilir enerji kaynaklarına büyük önem veriyor. Her yıl, tükettiğimiz enerjinin yüzde 6’sını yenilenebilir enerjiden sağlıyoruz. Hedefimiz, 2060 yılına kadar bu oranı yüzde 80’e çıkarmak. Ayrıca, Kazakistan teknoloji açısından hızla gelişiyor. Kaspi, ülkemizin en büyük fintech platformlarından biri ve bu alandaki yatırımlarımız artarak devam edecek.”
TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI KAPSAM ALANINI GENİŞLETİYOR
Amankul, Türk Devletleri Teşkilatı’nın bölgesel iş birliklerindeki önemine de vurgu yaparak, “Cumhurbaşkanlarımız tarafından kurulan ve yürütülmekte olan Türk Devletleri Teşkilatı yoğun bir şekilde çalışmalarını sürdürüyor. Türk Devletleri Teşkilatı’nın ana hedefi kardeş ülkeler arasında her alanda gerek kültür-sanat gerekse ekonomi alanlarında iş birliğini güçlendirmek. Genel sekreterliği İstanbul’da bulunan teşkilatın her ülke için temsilcileri bulunuyor. Bu teşkilatı güçlendirmek için diplomatlarımız çalışmalarını sürdürüyor. Bir önceki başkanlık bizim ülkemizdeydi. Kasım 2023’de toplantı başkentimiz Astana’da gerçekleşti. Bu toplantılar kapsamında ülkelerimiz arasındaki ekonomik iş birliklerini daha da derinleştirmek için gerekli çalışmalar yapılıyor. Yapılan son toplantılardan birinde cumhurbaşkanlarımız tarafından ortak Türk Yatırım Fonu kuruldu. Bu fonun merkezi İstanbul’da ve artık faaliyete geçiyor diyebiliriz. Türk Yatırım Fonu kapsamında ülkelerimiz arasındaki projeleri önemli finansman desteği sağlanacak. Ülkelerimiz arasında en önemli gelişmelerden biri de budur. Elbette farklı alanlarda da ilişkilerimiz gelişmekte. Kardeş ülkeler arasındaki bu iş birliği yalnızca teşkilat kapsamında değil aynı zamanda farklı kurumlarca da sağlanıyor. Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da Türk devletleri Parlamentoları arasında bir toplantı hayata geçirildi. Bunun dışında Astana’da Türk akademisi çalışmalarını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.
Kazakistan’a yatırım yapan diğer Türk şirketlerine de değinen Amankul, “Birçok Türk şirketi Kazakistan’daki yatırımlarını sürdürüyor. Yine örnek vermek gerekirse, LC Waikiki’nin yine ülkemizde önemli yatırımı mevcut. Bunun dışında Yıldırım Holding Kazakistan’ın ilk ve tek olan soda külü fabrikasının inşaatını yürütmekte. 2026 sonu inşaatı bittiğinde Kazakistan soda külünde ithalatçı konumundan ihracatçı konumuna gelecek. Yine son yıllarda büyük satın almalardan bir diğeri Türkiye’de boya sektörünün öncüsü olan Filli Boya Kazakistanlı Alina Grup’un kişisel hisselerinin çoğunu satın aldı. Kazakistan’da gelişmekte olan alanlardan biri de madencilik. Bu alanda Eczacıbaşı’nın faaliyetleri bulunuyor” dedi.
TÜRK YATIRIMCILARINA BİRÇOK KOLAYLIK MEVCUT
Ülkeye yatırım yapacak yabancı ve Türk yatırımcılar için birçok muafiyet olduğunu dile getiren Nuriddin Amankul, sözlerini şu şekilde sürdürdü; “Kazakistan dünyanın toprak açısından dokuzuncu büyük ülkesi. Ülkemizde altın madeninden, tahıla her türlü ürün yetişmektedir. Bizde eksik olan ürünleri Türkiye’den almak, aynı şekilde Türkiye’de eksik olan ürünleri de biz temin etmek isteriz. Bu sayede ekonomimizi daha da güçlendirebiliriz. Bu kapsamda Karma Ekonomik Komisyon bağlamında gerekli çalışmalar yürütülüyor. Kazakistan yatırım için Türk kardeşlerimiz için olmazsa olmaz ülkeler arasında yer alıyor. Avrasya Gümrük Birliği anlaşmamız mevcut. Türkiye’nin Kazakistan’daki yatırımları için devlet tarafında gerekli destekleri sunmaktayız. Ülkemizin her ilinde organize sanayi bölgeleri var. Yatırım yapan Türk şirketlerine 10 yıla kadar kurumlar, arazi ve emlak vergilerinden muafiyeti sağlıyoruz. Bunun dışında yurt dışından gelecek ekipman, makine, cihaza ve ham maddede muafiyet sağlıyoruz. Ayrıca ihracatta da birçok desteğimiz bulunuyor. Yatırımcılarla görüşüp yalnızca bilgi vermiyoruz her alanda onlarla birlikte süreci yönetiyoruz. Örnek verecek olursak; Arbella Makarna geçtiğimiz yıl Kazakistan’da bir yatırım yaptı. Elektriğini, suyunu, bağlantılarını ve komünikasyon gibi tüm konularda kendilerine destek verdik. Hedefimiz karşılıklı ihracat-ithalatımızı artırmak ve Türk yatırımcılarının Kazakistan’a yatırım yapmasına destek sunmak.”
