ABD Başkanı Donald Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı karşılıklılık esaslı gümrük tarifeleri, dünya borsalarında çöküşü tetikledi ve haftanın ilk gününde Asya’dan başlayarak Avrupa’ya yayılan satış dalgası, küresel pay piyasalarını etkisi altına aldı. Japonya, Çin, Güney Kore ve Avrupa’daki büyük endekslerdeki kayıplar yüzde 5’i aşarken, tarife belirsizliği ve ülkelerden gelen misilleme adımları, yatırımcı güvenini sarsarak risk algısını yüksek seviyelere taşıdı.
TRUMP TARİFELERİ KAPSAMINDA PİYASALARDA SON DURUM
Trump’ın 20 Ocak 2025’te göreve başlamasıyla birlikte ABD’nin dış ticaret politikası korumacı bir çizgiye kaydı ve 2 Nisan’da açıklanan tarifeler, Avrupa Birliği’ne yüzde 20, Çin’e yüzde 34, Vietnam’a yüzde 46 gibi değişen oranlarla küresel ticareti hedef aldı. Bu karar, ABD’nin dış ticaret açığını düşürme vaadini hayata geçirirken, Asya borsalarında başlayan satış baskısı kısa sürede küresel bir dalgaya dönüştü. Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 7,7 düşüşle 31.187 puana, Çin’de Şanghay Bileşik Endeksi yüzde 7,3 kayıpla 3.096 puana, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 5,6 azalışla 2.328 puana geriledi, Hong Kong’da ise Hang Seng endeksi yüzde 13,2 değer kaybıyla 19.828 puandan kapandı.
Avrupa borsaları da bu dalgadan nasibini aldı ve Stoxx 600’da yer alan şirketlerin yaklaşık yüzde 97’sinin hisse fiyatları düşüş kaydederken, Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 7,1, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 6,3, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 5,1 ve İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 7,4 değer kaybetti. Trump’ın tarifeleri, ABD’ye ithal edilen ürünlerde ek fiyat artışlarını gündeme getirerek talebin azalmasını ve yerli üretimi teşvik etmeyi amaçlıyor, ancak bu durum küresel tedarik zincirlerini ve şirket stratejilerini temelden etkiliyor. Yatırımcılar, belirsizlik ortamında güvenli liman varlıklara yönelirken, tahvil talebi arttı ve dünya genelinde tahvil faizleri ciddi şekilde azaldı. İş dünyası temsilcileri, Türkiye’nin bu süreçte tarife dışı kalarak avantaj sağlayabileceği ve ihracat fırsatlarını değerlendirebileceği yönünde görüşler ortaya koydu.
8 NİSAN BORSA NEDEN DÜŞÜYOR?
Trump’ın tarifeleri, küresel piyasalarda risk algısını artırırken, ülkelerden gelen misilleme açıklamaları ticaret savaşlarının derinleşebileceğine dair endişeleri güçlendirdi. ABD’nin şubat ayında Avrupa Birliği’ne 30,9 milyar dolar, Çin’e ise 26,6 milyar dolar mal ticareti açığı verdiği bir ortamda, bu tarifelerle dış ticaret dengesinin iyileştirilmesi hedefleniyor, ancak bu süreçte ekonomik tahminler zorlaşıyor. Çin, Vietnam ve Tayvan gibi ucuz iş gücü ve gelişmiş imalat altyapısıyla öne çıkan ülkeler, tarifelerden ciddi şekilde etkilenirken, bu durum ilgili ülkelerin endekslerinde sert düşüşlere yol açtı ve küresel pay piyasalarında satış baskısını derinleştirdi.
Piyasalardaki bu çalkantı, Bitcoin gibi kripto para birimlerini de etkiledi ve tarife belirsizliğiyle 75 bin doların altına gerileyen Bitcoin, riskli varlıklardaki düşüş trendini yansıttı. Ülkelerin 5 yıllık kredi risk primleri (CDS) yükselirken, merkez bankalarının değişen şartlara nasıl yanıt vereceği belirsizliğini koruyor ve bu durum küresel ekonomik görünümdeki bulanıklığı artırıyor. İş dünyası, Türkiye’nin bu kaotik ortamda tarife dışı konumunu fırsata çevirme potansiyelini tartışırken, Trump’ın “tarifeler ilaç gibidir” diyerek piyasalardaki kayıpları küçümsemesi ve uzun vadede ABD ekonomisinin “patlama yapacağı” iddiası, yatırımcılar arasında farklı tepkilere yol açtı. Küresel borsalardaki satıcılı seyir, Ağustos 2024’teki resesyon endişelerini hatırlatan bir tabloyu yeniden ortaya koydu.
Trump’ın tarifeleri piyasaları neden düşürüyor?
Trump’ın 2 Nisan’da açıkladığı yüzde 10 ile 50 arasında değişen tarifeler, ithal ürünlerde fiyat artışlarına yol açarak talebi düşürmeyi ve ABD’nin ticaret açığını azaltmayı hedefliyor. Bu durum küresel tedarik zincirlerini etkileyerek belirsizlik yaratırken, Çin’in yüzde 34’lük misilleme tarifesi gibi adımlar risk algısını artırdı ve Asya ile Avrupa borsalarında sert satışlara neden oldu.
Hangi ülkeler tarifelerden en çok etkileniyor?
Çin (yüzde 34), Vietnam (yüzde 46), Tayvan (yüzde 32) ve Avrupa Birliği (yüzde 20) gibi ABD’nin büyük ticaret ortakları, Trump’ın tarifelerinden en çok etkilenenler arasında yer alıyor. Bu ülkelerin ihracat odaklı ekonomileri, borsa endekslerinde ciddi düşüşler yaşarken, misilleme adımlarıyla ticaret savaşları riski büyüyor.
Türkiye bu süreçten nasıl etkileniyor?
Türkiye şu an için Trump’ın tarifelerinden doğrudan etkilenmezken, iş dünyası bu durumu ihracat fırsatları açısından değerlendiriyor. Ancak küresel piyasalardaki satış baskısı ve risk algısındaki yükseliş, dolaylı olarak Türkiye’deki borsa ve varlık fiyatlamalarını etkileyebilir.
