Türkiye’de İş Dünyası dergisi Genel Yayın Yönetmeni Celal Toprak’ın moderatörlüğünü üstlendiği toplantıya, TOBB Hizmet Sektör Meclisi Başkanı Hüseyin Bozdağ, İstanbul Tarım ve Orman İl Müdürü Suat Parıldar ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan Danışmanı Mehmet Çakılcıoğlu konuşmacı olarak katıldı. Toplantıda gıda israfının önüne geçilebilmesi için toplumsal farkındalık oluşturulması gerektiğinin altı çizildi. Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren Türkiye’de İş Dünyası dergisi Genel Yayın Yönetmeni Celal Toprak, gıdanın üçte birinin israf edildiğine dikkat çekerek, “Yediğimiz içtiğimiz her şeyin üçte birini israf ediyoruz ve bu durum bize enflasyon ve gelir dağılımındaki dengesizlik olarak yansıyor. Her konuda yanımızda olan Hüseyin Bozdağ, israfı önleme konusunda da bizlerle olmaya devam ediyor. Türkiye’de İş Dünyası dergisi olarak Aralık sayısında ayrıntılı bir şekilde israf konusunu işledik ve bu işin önemine dikkat çekmeye çalıştık. Bundan sonra da devam edeceğiz” dedi.
“İSRAF, ENERJİYE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR”
Celal Toprak’ın açılış konuşmasının ardından söz alan TOBB Hizmet Sektör Meclisi Başkanı Hüseyin Bozdağ, “Öncelikle bizleri böyle bir organizasyonda bir araya getirdiği için Celal Toprak’a teşekkür ediyorum. Celal Bey “Gıda israfıyla ilgili ne yapabiliriz” dediğinde, ona şunları söyledim: Hem Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği olarak hem İstanbul Sanayi Odası olarak hem de Türkiye Yemek Sanayicileri Federasyonu olarak biz bu işe sahip çıkmak istiyoruz” şeklinde konuştu. İsraf edilen ürünlerin elektrik enerjisi olarak geri dönüştürülebileceğini söyleyen Bozdağ, “2012 yılında yeşil enerji daha Türkiye’de konuşulmuyordu bile. Biz o tarihlerde Finlandiya’yı örnek alarak, Finlandiya’daki israf edilmiş ya da israf edileceğini düşündükleri gıdalardan biyo gübre elde edilmesi gündemdeydi. Biz de o tarihte bu durumu bu salonda gündeme getirdik. O günkü Enerji Bakanımız Taner Bey’e bunu sunduk. İskandinavya’dan özel konteynerler getirdik bunun içerisine çöplerimizi koyuyoruz. Biyonelin de mantığı şu; hepimiz ormanda gezerken görmüşüzdür. Ağaçların hemen altında tozlar olur. Bir konteynerin içerisine iki kilo atık üzerine serpiştirdiğiniz o toz. Biyonel toz. Bir kilo daha koyuyorsunuz. Böyle katlanarak gidiyorsunuz ve 21 gün bu atığı bekletiyorsunuz. Beklerken oluşan permantasyonda ısı enerjisi ortaya çıkıyor. 21 gün sonra da o posayı çektiğinizde de onu organik ürün olarak kullanılıyor. Bu çalışmayı biz yaptık ve proje olarak sunduk. Fakat o tarihlerde yeşile dönük, israfa dönük bilinç konusunda biraz zayıf olduğumuz için Bunu çok başarılı hale getiremedik. Ticarete de dönüştüremedik. İskandinavya’da atık çöplerinden elektrik üretiyorlar ve bunu biz de yapabiliriz. Ülkemizin genelinde çiğ ve pişmiş atık, günlük 96 bin ton. Biz bu israf edilmiş çöpleri de kurtarmaya çalışıyoruz. 96 bin tonu 360 ile çarparsanız ortalama 34,5 milyon ton atığa sahip olmuş oluyoruz. Bunu, bugünkü rakamlarla hesaplarsak ve tüm Türkiye’ye yayarsak aşağı yukarı 3,5-4 milyar Dolar enerji tasarrufu sağlıyoruz.
YİYİN, İÇİN FAKAT İSRAF ETMEYİN
İstanbul’un büyük bir iş merkezi olduğunu fakat aynı zamanda da bir tarım kenti olarak faaliyet gösterdiğinin altını çizen İstanbul Tarım ve Orman İl Müdürü Suat Parıldar, “Yiyiniz, içiniz fakat israf etmeyiniz. Çünkü Allah israf edenleri sevmez. İstanbul, yüzde 15,8’i tarım alanından oluşan, aynı zamanda 863 bin dekarlık tarım arazisi bulunan, 769 bin dekarlık bir alanda da üretim gerçekleştirmiş olduğumuz bir saha. Gıda ile ilgili bir konudan bahsedeceksek başlangıç noktamız üretim olmalı. Nasıl üretim yapıyoruz? Hangi şartlar altında üretiyoruz, bunların bilinmesi gerekiyor. Bir önceki yıl Cumhuriyet tarihi olan 139 milyon tonluk bir üretim gerçekleştirdik. Fakat 35 milyon tonluk da bir kaybımız var. Üretimimizin hatırı sayılır bir miktarını heba etmekteyiz. Bir yandan milyarlarca insan açlıkla mücadele ederken, diğer yandan milyarlarca insan aşırı tüketimden kaynaklanan obezite ile mücadele ediyor. Bu durum, gıda üretimi ve dağıtımındaki ciddi sorunlara işaret ediyor. Gıda üretimi için kullanılan su, toprak gibi doğal kaynaklar sınırlı ve yenilenemez. Bu nedenle, üretilen her bir gıda maddesinin kıymetli olduğu ve israf edilmemesi gerekiyor. İstanbul, büyük bir metropol olmasına rağmen tarım, hayvancılık ve balıkçılık gibi alanlarda da üretim yapıyor. İstanbul’da 290 bin ton bitkisel üretim, 62 bin ton sebze, 6 bin tonda meyve üretimi gerçekleştiriyoruz. Ancak kentteki büyük nüfusun gıda ihtiyacını karşılamak için bu üretim yeterli değil. Üstelik, dünya genelinde olduğu gibi İstanbul’da da gıda israfı sorunu yaşanıyor. Yapılan hesaplamalara göre, israf edilen gıda miktarı, büyük bir tarım alanından elde edilen ürüne eşit. Bu durum karşısında, gıda üretiminden tüketime kadar olan tüm süreçlerde daha verimli ve sürdürülebilir yöntemler geliştirmek gerekiyor. Gıda israfını azaltmak, üretimi artırmak ve doğal kaynakları korumak için acilen harekete geçilmeli” ifadelerini kullandı.
DÜNYA SIFIR ATIK MİSYONUYLA YÖNETİLEBİLİR
İsraf konusunda İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin baş aktörü İSTAÇ ile büyük projeler gerçekleştirdiklerini ifade eden İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan Danışmanı Mehmet Çakılcıoğlu, “Kurumumuzun çevre yönetimi hakkında önemli çalışmaları mevcut ve İSO ile de fazlaca iletişim halindeyiz. İSTAÇ, evsel atıkları İstanbul’un 73 noktasında topluyor. Ayrıca biyogaz tesisimizle günde 130 ton atık işliyoruz ve günde de 40 ton üretim yapıyoruz. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı park ve bahçelerde de bu gübreler kullanılıyor. Geniş bir perspektife gelirsek; Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın 2024 yılında açıkladığı verilere göre; dünyada 1,05 milyar ton gıda atığı var. Bu rakama göre üretilen gıdanın üçte biri israf oluyor. Bu rakam içinde evsel atık oranı yüzde 60. Bu anlamda asıl bilinçli olmamız gereken noktanın evler olduğunu farkına varıyoruz. Fazla gıdanın hayvansal besine dönüştürülmesi, endüstriyel kullanım ve geri dönüşüme entegre edilmesiyle israftan kaçınılabilir. Teorik olarak sıfır atık misyonuyla dünyamızı yönetebiliriz” diye konuştu.
İSRAF DEVLET POLİTİKASI GİBİ ALGILANMALI
Gıda israfının yalnızca gelişmiş ülkelerde değil, dünya çapında ele alınması gerektiğini ve Türkiye’de bu meselenin bir devlet politikası oluşturabilecek kadar önemsenmesi gerektiğine vurgu yapan İstanbul Ticaret Borsası Meclis Üyesi Şerafettin Taşçı, israfa ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı: “İsrafı yalnızca gelişmiş ülkelerin ilgilendiği fazla tüketim olarak algılamamak lazım. İsraf artık bütün dünyanın meselesi. Bu gelişmiş ülkelerde çok tüketim olarak karşımıza çıksa da az gelişmiş ülkelerde daha çok depolama, nakliye, hasat gibi konularda karşımıza çıkıyor. Fakat dünyada 4 milyar ton gıda üretildiğini düşünürseniz, bunun 2 milyar 700 milyon tonunun tüketildiğini ve 1 milyar 300 milyonun çöpe atıldığını düşünürsek aslında konunun ne kadar vahim olduğunu anlıyoruz. İnanın böyle toplantıları çok kıymetli buluyorum ama bunun artık bir devlet politikası olarak ele alınması gerekiyor. 15 milyon tondan 18 milyon tona çıkmış Türkiye’deki yıllık israf. 18 milyon tonun ekonomik bedeli 18 milyar Dolar. Siz buna sağlık bakanlığının bütçesine negatif etkisini, iş kaybını eklediğiniz zaman yaklaşık 40 milyar Doları bulan bir israftan söz ediyoruz. Türkiye’nin son 5 yıldaki en dev 5 projesi Çanakkale Köprüsü’nün maliyeti 2,8 milyar Dolar, Avrasya Tüneli’nin maliyeti 1,2 milyar Dolar, Üçüncü köprünün maliyeti 6 milyar Dolar, körfez geçişi dahil İzmir otobanın maliyeti 11 milyar Dolar, gurur duyduğumuz Togg otomobil fabrikasının maliyeti 8 milyar Dolar. Topladığınız zaman 5 dev projenin maliyet 22 milyar Dolar. Biz her yıl yaklaşık 40 milyar Doları çöpe atıyoruz. İsrafı yalnızca ekonomik değerlendirmeyle ele almak da yanlış. Dünyada iklim denen bir husumet var, çok çılgınca geliyor. Susuzluk kapımıza dayandı. Dolayısıyla bu konunun bir devlet politikası gibi algılanması ve ilgili kişilerin bilinçlendirilmesi gerekiyor.”
