Bu yıl 11-22 Kasım tarihleri arasında Azerbaycan’da düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (Conference of Parties – COP) iki günlük uzatmayla sona erdi. “Finans COP’u” olarak bahsedilen bu konferansta alınan bazı önemli kararlar oldu. Gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğiyle mücadele ve adaptasyon için 2035 yılına kadar yıllık 300 milyar Dolar finansman sağlamayı taahhüt etti. Bu miktar, önceki 100 milyar Dolarlık hedefin üç katı olsa da gerekli olan miktarın altında kaldığına dair eleştiriler aldı. Hindistan temsilcisi Chandni Raina bu miktarı “optical dillusion” (göz boyama) olarak nitelendirerek, karşı karşıya olunan devasa zorlukları çözmeyeceğini belirtti. Küçük ada devletleri ve bazı Afrika ülkeleri, iklim finansmanı konusundaki müzakerelerde yeterince dikkate alınmadıklarını belirterek bir ara müzakere salonunu terk etmişlerdi. İklim finansmanı rakamından hayal kırıklığına uğrayan taraflar olsa da karar kesinleşmiş durumda. Bir diğer önemli müzakere sonucu, Karbon Piyasası Kurallarının Tamamlanması ile ilgili. Paris Anlaşması’nın 6. Maddesi kapsamında, ülkeler arası karbon kredisi ticaretine ilişkin kurallar üzerinde anlaşmaya varıldı ve karbon piyasalarına 2050’ye kadar 1 trilyon Dolar kaynak aktarılmasının yolu açıldı.
Bu mekanizma, karbon emisyon azaltımlarının uluslararası ticaretine olanak tanıyor; karbon piyasalarının işleyişini düzenleyerek emisyon azaltım projelerinin finansmanını desteklemeyi amaçlıyor. COP29 Başkanı Mukhtar Babayev, karbon ticareti yoluyla ulusal katkı beyanlarının uygulama maliyetinin yılda yaklaşık 250 milyar Dolar azaltılabileceğini belirterek bu mekanizmanın küresel ekonomiye katkısına ve ülkeler arası iş birliği imkânı ile maliyet etkinliği sağlaması açısından önemine vurgu yaptı. Beş yıl önce ticaret, iklim görüşmelerinin bir parçası değildi ve Dünya Ticaret Örgütü’ndeki (DTÖ) ticaret müzakerelerinde de yoktu. O zamandan beri DTÖ tarafında kısa zamanda çok yol kat edildi. Ticaret ve iklim etkileşimleri hakkında çok fazla bilgi oluştu. DTÖ Genel Direktör Yardımcısı Paugam, “Küresel iklim hedeflerine, düzgün işleyen bir dünya ticaret sistemi olmadan ulaşılamayacağını tespit ettik” diyor ve DTÖ üyelerinin sıklıkla şu sorunun cevabının arayışında olduğunu belirtiyor: “Ticaret politikaları Paris Anlaşması’nın hedeflerine ulaşabilmek için nasıl katkı sağlayabilir?” DTÖ, Uluslararası Ticaret Merkezi ITC, Uluslararası Ticaret Odası ICC ve Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı UNCTAD geçen yılki COP’ta ilk kez birlikte bir “ticaret evi” açmışlardı. Bu yıl da Azerbaycan İhracat ve Yatırım Teşvik Ajansı AZPROMO, uluslararası ticaretle ilişkili bu dört kurum iş birliğinde bir Ticaret ve Yatırım Evi pavilyonuna ev sahipliği yaptı. Oldukça aktif bir programı olan bu alanda ticaretle ilgili iklim önlemlerinin tasarımında ve uygulanmasında birlikte çalışabilirliğin sağlanması, ticaret politikaları, yatırım ve teknoloji transferinin teşviki, kapasite oluşturma ve teknik yardım desteğiyle yeşil teknolojilerin dağıtımını hızlandırma üzerine paneller gerçekleşti ve bağlantı kurma olanakları oluştu. COP30’a Brezilya ev sahipliği yapacak. 2026’daki COP31’in nerede düzenleneceği ise henüz kesinleşmedi. Türkiye, 2026 yılında COP31’e ev sahipliği yapmak için resmi adaylığını açıkladı. Diğer aday ülke de Avustralya. Değerlendirme sonucunun 2025 yılı haziran ayında açıklanması bekleniyor.
