Borsa İstanbul’da ani fiyat dalgalanmalarını önlemek için kullanılan “Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi” (EBDKS), endeksin %5 veya %7 düşmesiyle otomatik olarak devreye giriyor ve işlemleri geçici olarak durduruyor. Sistem, panik satışlarını engellemeyi amaçlarken, süreç genellikle 20 dakikalık bir durdurma ve ardından 10 dakikalık emir toplama ile eşleştirme aşamalarını içeriyor. Hisse bazlı devre kesiciler ise Yıldız, Ana ve Alt Pazarlara göre farklı süre ve eşiklerle uygulanıyor.
BORSA DEVRE KESİCİ KAÇ DAKİKA SÜRER?
Borsa İstanbul’da Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi (EBDKS), BIST 100 endeksinin bir önceki gün kapanışına göre %5 düşmesiyle devreye giriyor ve işlemler 20 dakika boyunca durduruluyor. Bu süreçte Pay Piyasası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) ile Borçlanma Araçları Piyasası Pay Repo Pazarı’nda tüm işlemler askıya alınıyor. Ardından 5 dakikalık tek fiyat emir toplama aşaması başlıyor ve bu süre içinde yatırımcılar emirlerini giriyor. Sonrasında 5 dakikalık eşleştirme ile en çok işlemin gerçekleşeceği fiyat belirleniyor ve toplamda 30 dakikanın ardından borsa normale dönüyor.
Eğer endeks %7 düşerse ikinci bir devre kesici tetikleniyor ve işlemler yine 20 dakika durduruluyor, ardından aynı 5+5 dakikalık süreç işliyor. Bu ikinci eşikte de toplam süre 30 dakikayı buluyor, ancak gün içinde aynı aşama için tekrar devreye girmiyor. Sistem, 2020’de volatiliteyi kontrol altına almak için hayata geçirildi ve kapanışa 60 dakika kala devreye girerse işlemler doğrudan kapanış seansına kadar durduruluyor. Borsa İstanbul’un resmi açıklamasına göre, bu süreler piyasa koşullarına göre değişebiliyor ve amaç, yatırımcılara sakin bir değerlendirme fırsatı sunmak.
HİSSE BAZLI BORSA DEVRE KESİCİ NE KADAR SÜRER?
Borsa İstanbul’da hisse bazlı devre kesiciler, hisselerin bulunduğu pazara göre farklı sürelerle uygulanıyor ve Yıldız Pazar’da bir hissenin fiyatı %10 düşerse devreye giriyor; 5 dakika emir toplama ve 2 dakika eşleştirme ile toplam 7 dakika sürüyor. Ana Pazar’da eşik %7,5 olup, 15 dakika emir toplama ve 2 dakika eşleştirme ile toplam 17 dakikada tamamlanıyor. Alt Pazar’da ise %5 düşüşte tetikleniyor ve aynı şekilde 15+2 dakikalık bir süreçle 17 dakika sürüyor. Bu sistem, hisse özelinde ani düşüşleri kontrol altına almayı hedeflerken, emir toplama süresince işlemler sabit fiyattan toplanıyor ve eşleştirme sonrası normale dönülüyor.
Hisse bazlı devre kesiciler, seansın sürekli işlem bölümünde devreye giriyor ve kapanış seansında uygulanmıyor; Yıldız Pazar’da daha kısa süreli olması, büyük şirketlerin daha hızlı toparlanmasına olanak tanıyor. Ana ve Alt Pazar’daki 15 dakikalık emir toplama süresi, daha küçük ölçekli hisselerdeki volatiliteyi yönetmek için uzatılmış durumda. Borsa İstanbul’un düzenlemelerine göre, devre kesici sonrası işlemler çok fiyat yöntemiyle devam ediyor ve bu süreçte rüçhan hakkı veya varant işlemleri kesintiye uğramıyor. Analistler, bu farklı sürelerin pazarların büyüklük ve likidite seviyelerine göre optimize edildiğini belirtiyor.
Endekse Bağlı Devre Kesici ne kadar sürer?
Endekse Bağlı Devre Kesici, %5 veya %7 düşüşte 20 dakika işlemleri durduruyor, ardından 5 dakika emir toplama ve 5 dakika eşleştirme ile toplam 30 dakika sürüyor. Borsa İstanbul’da bu sistem, panik satışlarını önlemek için uygulanıyor.
Hisse bazlı borsa devre kesici kaç dakika sürer?
Yıldız Pazar’da 7 dakika (5+2), Ana ve Alt Pazar’da 17 dakika (15+2) sürüyor; eşikler sırasıyla %10, %7,5 ve %5. Süreler, pazarların büyüklüğüne göre farklılık gösteriyor.
Devre kesici sırasında emirler gerçekleşir mi?
Devre kesici süresince alım-satım işlemleri duruyor; ilk 20 dakikada hiçbir işlem olmaz, ardından emirler tek fiyatla toplanıyor. Eşleştirme sonrası işlemler devam ediyor.
