Bireylerin kendilerini farklı görünümlerle ifade etme, tanımlama, bir stil ve imaj oluşturma ihtiyacından doğan moda, 19. yüzyılın başlarında Paris’te Burberry, Chanel ve Donna Karan gibi markaların ilk atölyelerini açmalarıyla tarih sahnesinde yerini almaya başladı. Zaman yolculuğunu; 40’lar, 50’ler, 60’lar, 80’ler, 90’lar, 2000’ler ve günümüze doğru sürdürürken sürekli değişen, yenilenen modanın üzerinde durulması gereken kavramların başında, toplumsal değişimleri takip ederek o dönemin yaklaşımlarını gözler önüne seren “‘trendler”’ yer alıyor.
Diğer yandan modanın gelişimine teknoloji de önemli katkılar sağlıyor. Teknolojinin modaya dikiş makinesinin icadıyla başlayan katkısı günümüzde üretken yapay zekâ ile sürmeye devam ediyor.
TÜKETİCİLERİN MODADA SÖZ HAKKI KAZANMASI
Tabii şu da bir gerçek ki geçmişte moda konusundaki kararlar belirli otoritelerin elindeyken, günümüzde tüketiciler de modanın belirlenmesinde etkin hale gelmiş durumda. Zira günümüzde teknolojinin yaşamımızın birçok alanına getirdiği yenilikler, kolaylık, hız ve diğer avantajlar bizlerinde beğeni ve satın alma kriterlerini oldukça yükseltti. Markaların müşterilere dair içgörü elde etmeleri önem kazanırken, bir ürünün satın alınabilirliğini tahminlemek de tasarımlara yön verecek olan moda trend öngörü çalışmalarının önemini artırdı. Markalar artık daha önce hiç olmadığı kadar müşterilerin hayatlarından ilham almak ve onlara dair içgörüler yakalamak durumundalar. Bu yüzden moda trendlerinin tahmin ve analizlerinde toplumların içinde bulundukları sosyolojik, psikolojik, ekonomik durumları bilmek ve bunların gelecekteki tüketim davranışına ne yönde etki edeceğini tahmin etmek, gelecek sezonlarda moda olması öngörülen renkleri, desenleri, kumaşları ve siluetleri doğru belirlemek sektörel başarı için büyük önem taşıyor. Ve tabi ki tam bu noktada tahmin edersiniz ki karşımıza destek kuvvet olarak yapay zekâ çıkıyor.
NEDEN MODADA YAPAY ZEKÂ?
Moda endüstrisi, günümüzün hızlı dünyasında rekabetçi kalabilmek için yenilikçi çözümler geliştirme zorunluluğu ile karşı karşıya. Diğer yandan da malzeme ve materyal anlamında yönetilmesi hiç de kolay olmayan kumaşından aksesuarına kadar çok sayıda detaya ve sürece sahip. İşte yapay zekânın sektöre destek olabileceği bazı alanlar:
Moda Trend Tahmini:
Moda trendleri benzeri görülmemiş bir hızla değişiyor ve tasarımcıların ve perakendecilerin tüketici tercihlerini doğru bir şekilde tahmin etmesini zorlaştırıyor. Bu öngörülemezlik aşırı üretime, fazla envantere ve israfa yol açabiliyor.
Moda Tasarımı:
Yapay zekâ işin yaratıcılık boyutunda da önemli faydalar sağlıyor. Yapılan araştırmalarda bir tasarımcının günlük çalışma zamanının üçte birinin araştırma yapmakla geçtiği tespit edilmiş. Tasarımcı zamanının az bir kısmını yaratıcılığa ayırabildiği için taklit ve kopyalama artıyor, çeşitlilik azalıyor. Nitekim bu durumun müşteri tatmininin düşmesi ve müşteri deneyiminin istenen şekilde gerçekleşmemesi gibi sorunlara yol açtığı da görülüyor.
Envanter yönetimi:
Envanteri verimli bir şekilde yönetmek sürekli bir mücadele gerektiriyor. Perakendeciler sıklıkla stok yokluğu veya fazla stok sorunuyla karşılaşıyor. Stok azlığı satış fırsatlarının kaçırılmasına fazlalığı da finansal maliyete yol açıyor.
Kişiselleştirme:
Tüketiciler giderek daha fazla kişiselleştirilmiş deneyimler ve ürünler arıyor. Özelleştirmeye yönelik geleneksel yaklaşımların uygulanması ise zaman alıcı ve maliyetli.
Sürdürülebilirlik:
Moda endüstrisi, çevresel etkileri açısından giderek daha fazla radara giriyor. Atıkların azaltılması, sürdürülebilir malzemelerin uygulanması ve etik üretim uygulamaları hayati öneme sahip.
Talep Tahmini:
Doğru talep tahmini, üretimin planlanması için çok önemli. Ancak tüketici davranışını etkileyen çeşitli faktörler nedeniyle karmaşık bir görev olmaya devam ediyor.
Sahtecilik:
Sahte moda ürünleri sektöre her yıl milyarlarca Dolara mal oluyor ve marka itibarını zedeliyor.
YAPAY ZEKÂ YOLCULUĞUNA ÇIKAN MODA MARKALARI
Moda endüstrisi üretken yapay zekânın benimsenmesinde bir hızlanma yaşıyor. üretken yapay zekâ, moda endüstrisinde moda tasarımı, görsel içerik üretimi, metin yazarlığı, tedarik zinciri, stok yönetimi, ürün tanımlarının yazılması, müşteri deneyimlerinin geliştirilmesini kapsayan geniş bir uygulama yelpazesinde potansiyeller barındırıyor. BoF-Mckinsey’in State of Fashion 2024 Küresel Moda Yönetici Araştırması’nda moda yöneticilerinin yüzde 62’si şirketlerinin üretken yapay zekâ kullandığını bildirmiş ve yüzde 73’ü üretken yapay zekânın 2024’de işletmeleri için büyük bir öncelik olacağını belirtmişti.
Farfetch, Mytheresa ve ASOS gibi büyük moda markaları, kişiselleştirilmiş alışveriş teklifleri sunmak, müşteri deneyimlerini geliştirmek için yapay zekâya önemli yatırımlar yaptı.
H&M, yapay zekâlı çözümlerle mağazada kişiselleştirilmiş öneriler sunan bir chatbot yardımıyla müşterilerin fiziksel olarak giysi denemeden kıyafetlerin üzerlerinde nasıl görüneceğini görmelerine olanak tanıyor.
Kering, kişiye özel lüks satın alma deneyimleri sunuyor. ChatGPT Destekli Kişisel Alışveriş Asistanı, müşterilere Kering’in Gucci ve Saint Laurent gibi prestijli markalarından mükemmel ürünleri seçmelerinde yardımcı oluyor
Dior, Prada, Moncler, Louis Vouitton ve Adidas gibi önde gelen firmalar yapay zekâ ile gelecekte hangi trendlerin öne çıkabileceğini Instagram ve Weibo üzerinde gerçekleştirilen analizler ile elde ediyorlar.
Fast Company tarafından 2019’un en yenilikçi firması seçilen StitchFix, yapay zekâ kullanarak stil aboneliğiniz üzerinden yapmış olduğunuz alışverişler aracılığıyla gerçekleştirdiği analizle bir alışveriş modelinizi çıkarıyor ve bunun üzerinden size kombinler hazırlayarak bir stil danışmanıyla birlikte adresinize gönderiyor.
Zalando, kullanıcı tercihlerine göre kişiselleştirilmiş kıyafetler öneren, GenAI destekli bir araç olan Algoritmik Moda Rehberini (AFC) piyasaya sürdü. Bu uygulama oldukça başarılı oldu ve üretken yapay zekâ teknolojisinden yararlanmaya yönelik stratejik odaklanma sayesinde 2023’ün ikinci çeyreğinde ortalama sepet tutarında yüzde 40’lık bir artış ve düzeltilmiş FVÖK’te yüzde 87’lik bir büyüme elde edilmiş.
Tüm bu gelişmeler her sektörün olduğu gibi moda sektörünün de gittikçe daha akıllı hale geleceğini gösteriyor. Bu sayede moda markalarının, tüketicilerini daha iyi tanıması ve ihtiyaçlarını daha iyi öngörebilmesi sağlanacak. Marka stratejilerine teknolojinin gelişimiyle yön veren markaların gelecekte müşterileriyle yakalayacakları uyum da artacak.
