Avrupa’yı sarsan elektrik kesintileri, Türkiye’de de enerji arz güvenliği tartışmalarını gündeme getirdi.
AVRUPA’DA ELEKTRİK KESİNTİSİ NEDEN OLUYOR?
İspanya ve Portekiz’de 28 Nisan 2025’te başlayan geniş çaplı elektrik kesintileri, Fransa, Belçika ve Andorra’nın bazı bölgelerini de etkiledi. İspanya’da sadece 5 saniye içinde 15 gigawatt (ülke tüketiminin yüzde 60’ı) üretim kaybı yaşandı. Trafik ışıkları, tren ve metro seferleri durdu, havalimanları kaosa sürüklendi. İspanya’da OHAL ilan edilirken, 30 bin polis görevlendirildi ve Madrid Açık tenis turnuvası gibi etkinlikler ertelendi.
Kesintilerin ardından İspanya’nın elektrik operatörü Red Eléctrica, şebeke geriliminin kuzey ve güney bölgelerinde kademeli olarak sağlandığını duyurdu. Portekiz’de tam normalleşme için bir hafta gerekebileceği belirtiliyor.
Fransa’nın güneybatısındaki Alaric Dağı’nda çıkan yangının yüksek gerilim hattına zarar vermesi ve İspanya iç kesimlerinde ani sıcaklık değişimlerinin tetiklediği “atmosferik titreşim” olası nedenler arasında sayılıyor. Avrupa şebekesinin (ENTSO-E) birbirine bağlı yapısı, kesintinin zincirleme etkiler yaratmasına yol açtı.
Kesintilerin nedeni olarak Portekiz operatörü REN, İspanya’daki 400 kV’luk yüksek gerilim hatlarında “atmosferik titreşim” adı verilen anormal salınımları işaret etti. İspanya, Fransa ile bağlantıdaki bir kopukluğu suçlarken, Fransa’daki yangın da şüpheleri artırdı. Uzmanlar, yenilenebilir enerji kaynaklarının şebekeyi aşırı yüklemesi ihtimalini düşük görse de, yazılımsal arızalar veya koruma rölelerinin hatalı tetiklenmesi gibi teknik sorunlar henüz ekarte edilmedi. İspanya Ulusal Siber Güvenlik Enstitüsü, siber saldırı ihtimalini araştırıyor ancak şu an sabotaj kanıtı bulunmuyor.
Türkiye, siber saldırı riskine karşı ASELSAN’ın geliştirdiği URUK sistemiyle korunuyor. URUK, enerji, ulaşım, güvenlik ve altyapı verilerini tek merkezde toplayarak siber tehditlere karşı proaktif savunma sağlıyor. Avrupa’daki kesintilerin siber saldırıdan kaynaklanma ihtimali, Türkiye’de de altyapı güvenliği tartışmalarını alevlendirdi. Ancak, Türkiye’nin elektrik şebekesinin Avrupa’daki hatlarla fiziksel bağlantısının olmaması, riski bir ölçüde azaltıyor.
AVRUPA’DAKİ ELEKTRİK KESİNTİSİ TÜRKİYE’Yİ ETKİLER Mİ?
Türkiye, 2010’dan beri ENTSO-E Kıta Avrupası Senkron Bölgesi’ne (CESA) bağlı ve 2015’te imzalanan Uzun Dönem Anlaşma ile kalıcı bağlantı sağlandı. Bakan Bayraktar, Türkiye’nin Avrupa ile aynı dağıtım ağı içinde olduğunu ve bu tür kesintilerden etkilenebileceğini vurguladı. Ancak, şu an için Türkiye’de herhangi bir kesinti yaşanmadı. 2015’te Türkiye’de yaşanan büyük kesinti, doğu-batı hatlarının bakım nedeniyle yoğunluğu taşıyamaması sonucu sistemin ikiye bölünmesiyle meydana gelmişti.
ENTSO-E bağlantısı, Türkiye’nin enerji arz güvenliğini artırmak ve Avrupa iç elektrik piyasasıyla bütünleşmek için kritik. Ancak, bu bağlantı, Avrupa’daki teknik arızaların Türkiye’yi etkileme riskini de beraberinde getiriyor. Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan ve diğer komşu ülkelerle senkronize çalışan bir şebekeye sahip. Bakan Bayraktar, kabine toplantısında bu riskleri değerlendirerek, Türkiye’nin enerji altyapısının dayanıklılığını artırmak için çalıştıklarını belirtti.
TÜRKİYE’NİN ENERJİ GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ
Türkiye, enerji arz güvenliğini güçlendirmek için yenilenebilir enerji, nükleer güç ve Karadeniz’deki 540 milyar metreküplük doğal gaz rezervine odaklanıyor. Sakarya Gaz Sahası’ndan 2023’te başlayan üretim, dışa bağımlılığı azaltmayı hedefliyor. Bakan Bayraktar, Avrupa’daki kesintilerin Türkiye’yi etkileme potansiyeline karşı şebeke altyapısının güçlendirildiğini ifade etti. Elektrik dağıtım şirketleri, planlı kesintilerle şebeke iyileştirmelerini sürdürüyor.
BEDAŞ ve AYEDAŞ gibi dağıtım şirketleri, bakım ve yatırım çalışmaları için planlı kesintileri önceden duyuruyor. Tüketiciler, kesinti sorgulama platformları veya 186 Çağrı Merkezi üzerinden bilgi alabiliyor. Türkiye, 2022’den beri enerji tasarrufu ve altyapı modernizasyonu için adımlar atıyor. Avrupa’daki kriz, Türkiye’nin enerji bağımsızlığı ve siber güvenlik yatırımlarının önemini bir kez daha ortaya koydu.
Avrupa’daki elektrik kesintileri Türkiye’yi nasıl etkileyebilir?
Türkiye, ENTSO-E şebekesine bağlı olduğu için Avrupa’daki büyük çaplı kesintilerden etkilenebilir. Ancak, şu an Türkiye’de kesinti yaşanmadı. Bakan Bayraktar, riskin farkında olduklarını ve önlem aldıklarını belirtti.
Kesintilerin nedeni nedir?
İspanya ve Portekiz’deki kesintiler, atmosferik titreşim, Fransa’daki yangın veya teknik arızalardan kaynaklanmış olabilir. Siber saldırı ihtimali araştırılıyor ancak kanıt bulunmuyor. Avrupa şebekesinin birbirine bağlı yapısı, kesintinin yayılmasını tetikledi.
Türkiye siber saldırılara karşı nasıl korunuyor?
ASELSAN’ın URUK sistemi, enerji ve altyapı verilerini izleyerek siber tehditlere karşı koruma sağlıyor. Türkiye’nin şebekesinin Avrupa ile fiziksel bağlantısının olmaması da riski azaltıyor. Sistem, stratejik planlamalarla güvenliği artırıyor.
