Bize TARSİM’den bahseder misiniz? Dünden bugüne ne gibi çalışmalar yapıldı, nereden nereye gelindi?
TARSİM, ülkemizde küresel düzeyde yaşanan iklim değişiklikleri sebebiyle şiddeti ve frekansı artan çeşitli afet risklerine karşı, tarımsal üretimde devamlılık, üreticilerin gelirinde istikrar ve tarım ekonomisinde dengenin sağlanabilmesi amacıyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Devlet destekli bir sistem olan TARSİM, değişen şartlar karşısında kendini sürekli olarak yenileyen, dinamik bir yapıya sahiptir. Sistem çerçevesinde üreticilerin ihtiyaç ve beklentileri sürekli olarak takip edilmekte, yeni teminatlar ve uygulamalar, yapılan araştırma ve geliştirmeler ile sigorta prensipleri çerçevesinde, aktüeryal çalışmaların ardından kapsama alınmaktadır. Sistemin ilk kurulduğu yıllarda üreticilere tüm tarım sigortası branşlarında yüzde 50 devlet prim desteği sunulmaktaydı. Yıllar itibarıyla sistemdeki devlet prim desteği oranı yüzde 70’e ulaşmıştır. Mevcut durumda, bitkisel ürünlerini, seralarını, büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarını, kümes hayvanlarını, su ürünlerini, arılarını ve ipek böceklerini sigortalatan üretici ve yetiştiricilerin ödemesi gereken sigorta priminin yüzde 50’si, meyvelerde don priminin yüzde 67’si, 2025 yılından itibaren Köy Bazlı Verim Sigortası priminin yüzde 70’i ve Gelir Koruma Sigortası priminin yüzde 60’ı devlet tarafından karşılanmaktadır. Büyükbaş Hayvan Hayat Sigortası’nda da 20 ay ve üzeri dişi süt sığırlarının sigortasına, gebelikte yavru kaybı teminatında (Dar Kapsamlı-2 Tarifesi) yüzde 60 oranında devlet prim desteği sunulmaktadır.
Tarım sigortacılığına üreticinin bakışı nasıl? Dünya ile kıyaslandığında, yaygınlık ve kapsayıcılık açısından Türkiye’de tarım sigortası ne durumda?
- Doğal afetlerin ve çeşitli risklerin, tarımsal faaliyetler üzerindeki şiddetini ve frekansını artırması,
- Devlet garantisinde olan TARSİM’in yıllar itibarıyla istikrarlı bir şekilde büyümesini sürdürmesi,
- Sistemde teminat kapsamının sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde her yıl kademeli olarak genişletilmesi,
- Sigorta ürünleri ve uygulamalarının çeşitlenmesi ve 10 farklı sigorta branşıyla geniş bir yelpazede tarımın her alanına dokunulması,
- Devletin üreticilere sağladığı prim desteğinin yüzde 70 oranına ulaşması,
- Üreticilere çeşitli indirim ve ödeme kolaylıkları sunulması,
- Sisteme üye 26 Sigorta Şirketi’nin yetkili acenteleri ileyaygın dağıtım ağı, gibi etkenlere bağlı olarak, sisteme katılım her geçen yıl artmakta ve daha çok çiftçimiz sunulan imkânlardan faydalanmaktadır. Bu doğrultuda üreticimizin tarım sigortasına olan ilgisinin yıllar itibarıyla arttığını ifade edebiliriz. Keza, 2024 yılına baktığımızda da, sigortalanan tarımsal varlıkların değeri, Tarımsal Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın yüzde 44,5’ini oluşturur hale gelmiştir.
Üreticilere önerileriniz var mı? Mesela sigorta yaptırırken dikkat etmeleri ya da planlamaları gereken başlıklar var mı?
Üretici ve yetiştiricilerin, sigorta yaptırabilmeleri ve devletin prim desteğinden yararlanabilmeleri için tek şart, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen kayıt sistemlerine kayıt yaptırmaları ve bu kayıtların güncel olmasını sağlamalarıdır. Üreticilerimizin, poliçe düzenlenirken, verime, ekip dikilen ürün bilgisine, ürün birim fiyatına, hasat tarihine dikkat etmesi ve sigorta koşulları (teminat dışında kalan haller, teminat kapsamındakiler, muafiyet, müşterek sigorta uygulamaları, hasar anında neler yapılması gerektiği, vb.) hakkında bilgi sahibi olması önem taşımaktadır. Merak edilen sorular acente yetkilisine danışılmalıdır. Sözleşme esnasında sahadaki bilgiler beyan edilmeli; poliçe ile ekler mutlaka detaylıca incelenmeli, teslim alınmalı ve saklanmalıdır.
Bazı üreticiler, tarım sigortası primlerinin yüksek olduğu ve ödemelerin geç gerçekleştiğine dair şikâyetlerde bulunuyorlar. Bu konudaki görüşleriniz nedir?
Bu konudaki söylemler gerçeği yansıtmamaktadır. TARSİM bir yardım kuruluşu olmayıp, sigorta prensiplerine göre çalışan ve kâr amacı olmayan bir sistemdir. Devlet Destekli Tarım Sigortaları Sistemi’nde, tarife fiyatları ve uygulama esasları sigorta prensipleri çerçevesinde detaylı analizler sonucunda belirlenmektedir. Yapılan çalışmalarda özellikle, geçmiş yıllara ait sigorta verileri, üreticilere ait veriler ve meteorolojik veriler büyük önem taşımaktadır. Üreticilerimizin sadece hasar görme riski en yüksek parsellerini sigortalatma eğilimleri bulunduğundan ötürü, Hasar/Prim oranı da buna bağlı olarak yükselmektedir. Sigortalanan ürün ya da hizmetin karşılığında alınan prim ödemesine çeşitli nedenlerden kaynaklı olarak eklenen ilave ödeme durumunu sürprim olarak tanımlıyoruz. TARSİM sisteminde ilk üç yıl hasar ödemesi yapılan parsellere sürprim uygulaması yapılmamakta olup, üçüncü yıldan itibaren sürprim uygulanmaktadır. Tarım sigortası primlerini yüksek olarak ifade eden üreticilerimiz aslında her yıl hasar tazminatı alan üreticilerimizdir. Üreticilerimizin aynı üründeki ve bölgedeki tüm parsellerini sigortalatmaları için çalışmalarımız tüm hızıyla devam etmektedir. Bu şekilde penetrasyonun artması ve H/P oranının dengelenmesi ile birlikte prim tutarları daha da düşecektir.
Yıllar itibarıyla sisteme duyulan güvenin artmasına paralel olarak sigortanın yaygınlaşması, katılımcı sayısının ve dolayısıyla sigortalılık oranının artması ile devletimizin üreticilerimize sağladığı yüzde 50 ile yüzde 70 oranında değişen prim desteği ve çeşitli indirim fırsatları ile tarife fiyatlarının üreticilerimizin kolaylıkla ödeyebileceği düzeylerde olduğunu belirtebiliriz.
Özellikle bitkisel ürün sigortalarında primin poliçe yapılırken yüzde 15 peşin alınmakta geriye kalan yüzde 85’i üreticimizin bildirdiği hasat tarihinden itibaren bir ay içerisinde tahsil edilmekte, bu şekilde ödeme kolaylığı sağlanmaktadır.
