Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) tarafından “Dünyada ve Türkiye’de Gıda Tüketim Alışkanlıkları: Güncel Veriler ve Değerlendirmeler” başlıklı panel düzenlendi. Panelde TGDF Bilim Kurulu Başkanı Prof Dr. Mehmet Pala, Bilimsel Araştırma ve Eğitim Merkezi (BAREM) Kurucu Başkanı Pervin Gül, BAREM Araştırma Uzmanı Sevgi Gül ve Kantitatif Araştırmalar Direktörü Fatih Ekmekçi katıldı.
Düzenlenen panelde hem dünyada hem de Türkiye’de hızla değişen tüketici davranışlarını ele alındı. Geniş katılımla gerçekleştirilen panelde açılış konuşmasını yapan Mehmet Pala hem küresel ekonomideki dalgalanmaların hem de toplumsal psikolojiyi etkileyen belirsizliklerin artık gıda tüketimini doğrudan şekillendiren en önemli faktörler hâline geldiğini vurguladı.
TÜKETİCİ DAVRANIŞLARINDAKİ HIZLI DEĞİŞİM
Mehmet Pala, seminerlerin bugüne kadar hammadde tedarik risklerinden blockchain uygulamalarına, sürdürülebilirlikten yenilikçi üretim yöntemlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsadığını hatırlatarak, amaçlarının sektörü hem akademik hem pratik açıdan güncel bilgilerle beslemek olduğunu dile getirdi. “Ne tükettiğimiz değil, neden ve nasıl tükettiğimiz değişiyor” sözleriyle güncel dönüşümü özetleyen Pala, Türkiye’nin ekonomik koşullarının ve sosyo-kültürel yapısının tüketim davranışlarına küresel ortalamalardan daha keskin bir yön verdiğine dikkat çekti.
“SEKTÖRÜN BİLGİYLE BESLENMESİ GEREKİYOR”
Toplantının ana sunumu ise BAREM Araştırma tarafından gerçekleştirildi. 40 ülkede yapılan bağımsız araştırmalar ağı WIN’in küresel verilerini aktaran Barem Araştırma Kurucusu Pervin Olgun, Barem’in 43 yıllık birikimiyle Türkiye’de pazar araştırmalarının hem akademik hem de uygulamalı temel taşlarından biri hâline geldiğini anlattı. Olgun, “Türkiye’de ürettiğimiz araştırmanın kalitesi, uluslararası karşılaştırmaların güvenilirliği açısından kritik önemde. Bu veriler sadece bir tablo sunmuyor; geleceği okuyabilmemiz için yol haritası çıkarıyor” dedi. BAREM’ in dijitalleşme adımları, yenilikçi modellemeleri ve uluslararası ortaklıklarını aktaran Olgun, araştırma sonuçlarının küresel tüketicinin zihin haritasını ortaya koyduğunu söyledi.
MODERN YAŞAMIN ETKİSİ
Ardından söz alan BAREM Araştırma Uzmanı Sevgi Gül, araştırmanın arka planındaki sosyolojik çerçeveyi çizdi. Gül, yüksek belirsizlik dönemlerinin bireylerde yorgunluk, kaygı ve güvensizlik duygularını artırdığını, bunun da en çok tüketim davranışlarında görünür hâle geldiğini söyledi. Ulrich Beck ve Anthony Giddens’ın “risk toplumu” teorilerine değinen Gül, modern yaşamın artık yeni bir güvenlik ve tüketim algısı yarattığını ifade etti. WIN verilerine göre dünyada her 10 kişiden 6’sı, Türkiye’de ise 7’si günlük yaşamında sürekli bir endişe, yorgunluk ya da duygusal zorlanma yaşıyor. Gül, bunun yalnızca psikolojik bir durum olarak değil, ekonomik tercihlerden yaşam tarzlarına kadar birçok alanda etkisini gösterdiğini belirtti.
SOSYOLOJİK PERSPEKTİF: BELİRSİZLİK VE TÜKETİM
Araştırmanın sayısal sonuçlarını paylaşan Fatih Ekmekçi, tüketici davranışlarındaki yön değişimini rakamlarla ortaya koydu. Dünya genelinde fast food tüketiminin belirgin şekilde azaldığını söyleyen Ekmekçi, özellikle pandemi sonrası değişen alışkanlıkların kalıcılaştığına dikkat çekti. Ekmekçi, “Dünya ortalamasına göre en hızlı düşüş fast food, tatlı ve paketlenmiş hazır gıdalarda görülürken, Türkiye bu kategorilerin tamamında küresel ortalamaların çok üzerinde bir düşüş sergiledi. Ekonomik baskılar, fiyat artışları ve sağlıklı beslenme arayışının birleşmesiyle Türkiye’de fast food tüketimini azalarak yüzde 62’ye ulaşmış durumda. Paketlenmiş gıda tüketiminde de benzer bir tablo var. Türkiye’deki düşüş yüzde 55 seviyesinde. Et tüketimi ise Avrupa’da gerilerken Afrika’da artıyor; Türkiye’de ise et tüketimini azalttığını oranı yüzde 30” dedi.
TÜKETİCİ DAVRANIŞLARINDA SAYISAL ANALİZ
Ekmekçi’nin sunumu, küresel ve yerel veriler arasındaki farklılıkları çarpıcı biçimde ortaya koyarken Pala, bu verilerin sektör için taşıdığı stratejik önemi vurgulayarak değerlendirmeleri sonlandırdı. Değişen tüketici davranışlarının yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda kültürel ve psikolojik dinamikler içerdiğini belirten Pala, işletmelerin bu yeni tüketim atmosferine hızlı uyum sağlayabilmesi için bilimsel verilerin yol göstericiliğine ihtiyaç duyduğunu söyledi. Gıda sanayinde ürün geliştirme süreçlerinden iletişim stratejilerine, fiyat politikalarından inovatif çözümlere kadar pek çok alanda araştırma bulgularının rehber niteliği taşıdığını dile getiren Pala, seminerlerin sektörle akademiyi bir araya getirmeye devam edeceğini de sözlerine ekledi.
