Bir ay kadar önce Çinli Otonom Robotaksi İşleticisi şirketlerin Dubai başta olmak üzere Ortadoğu ülkelerine 2026 yılından itibaren çıkarma yapacaklarını yazmıştım.
Çin ve ABD’li işleticiler arasında robotaksi alanında kıyasıya rekabet sürüyor. Şaka değil; bu konudaki araştırmalar 2030 yılına gelindiğinde sayıları 2,5 milyonu bulan otonom robotaksilerin dünyanın 200 büyük kentinin yollarında dolaşacağını öngörüyor. Baidu Apollo Go, WeRide ve Pony AI isimli üçlünün başını çektiği Çinli robotaksi işleticileri içindeki Pony AI, Stellantis ile iş birliği yaptı ve Avrupa’da robotaksi işletmeciliğini başlatacağını ilan etti. Böylece bu alanda rekabet bir üst boyuta taşınmış oldu.
Alınan bilgilere göre işbirliği ile önümüzdeki birkaç ay içinde uygulama önce Pony AI‘ın Avrupa operasyon merkezi olan Lüksemburg’da başlayacak. Hemen sonrasında 2026 yılından itibaren robotaksi işletmesini Avrupa’nın diğer kentlerine yayacaklar. Kurulan ortaklık başlangıçta hafif ticari taşıtlarla robotaksi hizmetini başlatmaya odaklanıyor. Bu amaçla Stellantis tarafından üretilmekte olan bir van tipi hafif ticari taşıt Pony AI tarafından geliştirilen ileri düzeyde otonomi yazılımıyla donatılacak.
Taraflar, bu iş birliği ile insanların Avrupa kentlerinde daha güvenli, daha çevreci ve daha ekonomik ulaşım alternatiflerine kavuşacağından emin olduklarını ifade ediyorlar.
Aslında, içinde olduğumuz 2025 yılı, seviye 4 otonom araçlar açısından robotaksiler dışındaki ilk girişimleri de katarsak, oldukça anlamlı bir yıl oluyor. Waymo, robotaksi hizmetlerinde halen ABD’deki lider konumunu açık ara sürdürüyor. Phoenix, San Francisco, Los Angeles, Atlanta ve Austin’de faaliyet halinde. Hatta Waymo’nun iş modeline rakip sayılabilecek iki büyük yolculuk paylaşım şirketi Uber ve Lyft ile iş birlikleri yaptı.
Tokyo’da testlere başladı ve böylece uluslararası pazarlarda da ilk faaliyetlerini başlatmış oldu. Tesla ise, ABD’de robotaksi hizmetini Haziran 2025’te başlattı ve daha sonra Austin, Teksas’taki operasyon alanını yaklaşık 250 kilometre kareye çıkardı. Geçtiğimiz Eylül ayında bu yolculuklar halka açıldı ve artık araçta bir insan gözetmen bulunmuyor.
Ancak tüm robotaksilerde olduğu gibi uzaktan operatörler hâlâ görev yapıyorlar. Yine de teknolojinin ölçeklenebilir olup olmadığını belirlemek için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu görmekteyiz. Bu yıl ABD’de robotaksi hizmeti başlatan iki şirket daha var: Amazon’un otonom taşıt girişimi Zoox ve May Mobility. Diğer şirketlerin aksine, Zoox’un robotaksisi baştan sona otonom taşıt olarak tasarlandı. Waymo’nun robotaksileri olarak hâlihazırda Jaguar I-PACE otomobilleri modifiye edilerek kullanılırken, Tesla ise Model Y kullanıyor.
Zoox’un robotaksisinde direksiyon, pedallar veya sürücü koltuğu yok. May Mobility ise Eylül 2025’te Lyft ile iş birliği içinde modifiye edilmiş hibrit Toyota Sienna mini Vanlarıyla bir robotaksi pilot programı başlattı. Dünyanın ikinci en kalabalık nüfusuna sahip olan Çin’de robotaksi için potansiyel pazar büyüklüğü gerçekten muazzam.
Ölçek açısından Waymo’nun mevcut tek rakibi, teknoloji devi Baidu’nun sahibi olduğu Apollo Go girişimi. Apollo Go; Pekin, Şanghay, Shenzhen ve Wuhan da dahil olmak üzere on iki Çin şehrinde faaliyet gösteriyor. Binin üzerinde araçtan oluşan filosuyla, 2026’ya kadar İngiltere ve Almanya’yı hedefleyerek yabancı pazarlara açılmayı planladığını biliyoruz.
Öte yandan bu şirket 2026 da Dubai üzerinden orta doğuya güçlü bir açılım yapacak. Halen 50 adetlik otonom test filosu ile testleri devam ediyor. Önümüzdeki yıl 1000 adet otonom robotaksi Dubai yollarına yayılacak. Ayrıca diğer Çinli rakiplerinden WeRide İsviçre’de faaliyet göstermek için resmî kurumlarla anlaştı. Pony AI ve WeRide, Uber ile iş birliği halinde Ortadoğu’da da yollara çıkmak üzere. Avrupa pazarının mevcut durumu ve Volkswagen’in yanı sıra Wayve ve Motor AI gibi Avrupa şirketlerinin faaliyetleri göz önüne alındığında, Avrupa yolları da çok yakın bir gelecekte teknoloji üstünlüğü için önemli bir savaş alanı olacak görünüyor.
Özet olarak yakın gelecekte ulaşım modelinin otonom ulaşım olacağına, insanlar direksiyonda olmadıkça başta trafik güvenliğinin hızla artacağına ve taksi kullanırken kilometre başına 20 cent (8 TL) altında maliyet ucuzluğu yakalayacağımıza eminim.
