Borsa İstanbul, pay piyasasında işlem gören sermaye piyasası araçlarının takas süresinin işlem gününden sonraki ikinci iş günü (T+2) olduğunu duyurdu, ancak T+1 sistemine geçiş için bir değerlendirme süreci başlattı. Küresel piyasalarda takas sürelerinin kısaltılması trendi hız kazanırken, ABD’nin T+1’e geçişi ve Avrupa’nın 2027 hedefi dikkat çekiyor. Yatırımcıların işlem maliyetlerini ve risklerini azaltmayı amaçlayan bu süreç, piyasa paydaşlarının görüşleriyle şekillenecek.
BORSA İSTANBUL TAKAS SÜRESİ KAÇ GÜN?
Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda takas süresi, işlem gününü takip eden ikinci iş günü (T+2) olarak uygulanıyor. Hisse senedi satışından elde edilen bakiye, T+2 gününde yatırım hesabına yansıyor ve çekilebilir hale geliyor. T+1 gününde ise para, Takasbank nezdinde blokeli olarak bekliyor. Resmi tatiller ve yarım gün işlemler, takas süresini uzatabiliyor; örneğin, pazartesi yapılan bir satışın bakiyesi, araya tatil girmezse çarşamba günü hesaba geçiyor.
Takasbank, işlemlerin güvenli ve hızlı tamamlanmasını sağlıyor. Netleştirme sistemiyle, aynı seansta hem alış hem satış yapan yatırımcının net bakiyesi üzerinden takas yapılıyor. Brüt takas uygulanan hisselerde ise aynı gün al-sat işlemleri yasaklanıyor ve T+1 veya T+2’de işlem tamamlanıyor. Yatırımcılar, brüt takas hisselerinde yeterli nakit veya menkul kıymet bulundurmak zorunda. T+2 sistemi, piyasa risklerini yönetmek için zaman sağlasa da, bazı aracı kurumlar “ön provizyon” ile T+1’de işlem imkânı sunuyor, ancak bu ek komisyon veya faiz maliyetine yol açabiliyor.
BORSA’DA T+1 GEÇİŞ SÜRESİ KISALDI MI?
Borsa İstanbul, T+1 takas döngüsüne geçişin uygulanabilirliğini değerlendirmek için 5 Mayıs 2025’te bir süreç başlattı. Amaç, işlem sonrası riskleri ve maliyetleri azaltmak, küresel piyasalarla uyumu artırmak. ABD, 28 Mayıs 2024’te T+1 sistemine geçti; Avrupa Birliği, İsviçre ve İngiltere ise 11 Ekim 2027’yi hedefliyor. T+1, bakiyelerin bir iş günü sonra hesaba geçmesini sağlayarak likiditeyi artırabilir.
Değerlendirme süreci, piyasa paydaşlarının görüşlerini alarak ilerleyecek. T+1’e geçiş, sistem altyapısında değişiklikler gerektirebilir ve aracı kurumların teknolojik uyumu kritik olacak. ABD’de T+1, işlem hatalarını azaltarak güvenliği artırdı, ancak geçiş sürecinde kısa süreli aksaklıklar yaşandı. Türkiye’de Takasbank ve Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), işlemleri elektronik ortamda kaydileştirerek güven sağlıyor. Sosyal medyada, T+1’in BIST 100’deki işlem hacmini artırabileceği öngörülüyor. Geçişin, özellikle volatil hisselerde brüt takas uygulamalarını nasıl etkileyeceği merak konusu.
BRÜT TAKAS VE YATIRIMCI STRATEJİLERİ
Brüt takas, SPK tarafından spekülatif fiyat hareketlerini önlemek için uygulanan bir tedbir. Brüt takasta, hisse alımları için yeterli nakit, satışlar için ise menkul kıymet hesapta bulunmalı; aynı gün al-sat işlemleri yapılamıyor. T+1 veya T+2’de takas tamamlanıyor, açığa satış ve kredili işlemler yasaklanıyor. Brüt takas hisseleri, Borsa İstanbul’un sitesinde düzenli güncelleniyor; yüksek işlem hacmi veya manipülasyon riski taşıyan hisseler bu kapsama alınıyor. Sosyal medyada, “Brüt takas, küçük yatırımcıyı koruyor ama likiditeyi düşürüyor” görüşleri paylaşılıyor.
Yatırımcılar, brüt takas hisselerinde T+1 veya T+2 sürelerini dikkate alarak strateji geliştiriyor. Örneğin, pazartesi satılan bir brüt takas hissesinin bakiyesi çarşamba günü hesaba geçiyor. T+1’e geçiş, bu süreci hızlandırarak brüt takasın etkisini hafifletebilir. Bazı aracı kurumlar, T+1’de “ön provizyon” ile işlem imkânı sunuyor, ancak bu, eksi bakiye riski yaratabilir.
T+1’İN PİYASAYA OLASI ETKİLERİ
T+1 takas sistemine geçiş, işlem sonrası riskleri azaltarak piyasa güvenilirliğini artırabilir. Daha hızlı takas, yatırımcıların nakit akışını hızlandırarak alım-satım esnekliğini güçlendirecek. Ancak, aracı kurumların teknolojik altyapı yatırımları yapması gerekecek. ABD’de T+1, işlem hacmini %5 artırırken, küçük ölçekli kurumlar için maliyetleri yükseltti. Türkiye’de Takasbank’ın güçlü altyapısı, geçişi kolaylaştırabilir.
T+1, özellikle yüksek volatiliteli dönemlerde manipülasyon riskini azaltabilir. Ancak, brüt takas hisselerinde T+1’in etkisi sınırlı kalabilir, çünkü bu hisseler zaten kısıtlı işlem görüyor. Yatırımcıların, T+1’de de komisyon ve işlem ücretlerini dikkate alması gerekiyor. Sosyal medyada, T+1’in VİOP ve sabit getirili menkul kıymet işlemlerine etkisinin de tartışıldığı görülüyor. Borsa İstanbul, paydaş görüşleriyle geçişin piyasaya etkilerini detaylı değerlendirecek. Sürecin 2026’ya kadar tamamlanması öngörülüyor.
Borsa İstanbul’da takas süresi ne kadar?
Borsa İstanbul’da takas süresi, işlem gününden sonraki ikinci iş günü (T+2) olarak uygulanıyor. Hisse satışından elde edilen bakiye, T+2’de hesaba yansıyor. T+1’e geçiş için değerlendirme süreci başlatıldı.
T+1 takas sistemi ne zaman başlayacak?
Borsa İstanbul, T+1 takas sistemine geçiş için 5 Mayıs 2025’te değerlendirme süreci başlattı. Sürecin 2026’ya kadar tamamlanması bekleniyor. Paydaş görüşleri, geçiş takvimini şekillendirecek.
