Borsa İstanbul, piyasaların düzenli işleyişini sağlamak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 5 Aralık 2024 tarihli kararı doğrultusunda, 24 Şubat 2025 Pazartesi günü BIST 50 endeksinde yer alan paylar için açığa satış işlemlerinde “yukarı adım kuralı”nı (up-tick rule) devreye aldı. Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yayımlanan açıklamada, bu uygulamanın hisse fiyatlarındaki aşırı volatiliteyi engellemeyi ve yatırımcı güvenini korumayı amaçladığı belirtildi.
BORSADA YUKARI ADIM KURALI NEDİR?
Yukarı adım kuralı, açığa satış işlemlerinde hisse senetlerinin yalnızca en son gerçekleşen işlem fiyatından daha yüksek bir fiyattan satılmasını zorunlu kılan bir düzenlemedir. Borsa İstanbul’un KAP’ta yayımladığı duyuruya göre, 24 Şubat 2025 tarihli seansta BIST 50 endeksindeki paylar için geçerli olacak bu kural, açığa satışa konu sermaye piyasası aracının fiyatının bir önceki işlemden daha yüksek olması durumunda, en son gerçekleşen fiyat üzerinden de işlem yapılmasına izin veriyor.
Bu mekanizma, piyasada satış baskısının artmasını ve hisse fiyatlarında ani düşüşlerin yaşanmasını önlemek için tasarlandı.
Kuralın işleyişi, gün içinde sahip olunmadan yapılan ve aynı gün kapatılan satışları da kapsıyor; bu tür işlemler de açığa satış olarak sınıflandırıldığından, yatırımcıların ve aracı kurumların emirlerini “açığa satış” seçeneğiyle işaretlemesi gerekiyor.
Bu düzenleme, özellikle volatil dönemlerde piyasanın dengede tutulmasına katkı sağlıyor ve manipülatif satışların önüne geçmeyi hedefliyor.
BORSA İSTANBUL YUKARI ADIM KURALI NEDİR?
Borsa İstanbul’un yukarı adım kuralını uygulama kararı, hisse senetlerindeki sert düşüşleri sınırlamak ve piyasa katılımcılarının güvenini korumak amacıyla alındı. SPK’nın 5 Aralık 2024’te BIST 50 paylarında açığa satışa izin veren kararının ardından, bu tür işlemlerin piyasa üzerindeki olumsuz etkilerini dengelemek için yukarı adım kuralı gibi ek önlemler devreye sokuluyor.
KAP’taki açıklamada, bu uygulamanın bir günle sınırlı olduğu vurgulanırken, kararın piyasadaki olağanüstü fiyat hareketlerine bir yanıt olarak değerlendirilebileceği ifade ediliyor; bu durum, son dönemde Borsa İstanbul’da gözlenen dalgalanmalarla ilişkilendiriliyor.
Piyasa uzmanları, yukarı adım kuralının özellikle satış baskısının yoğun olduğu dönemlerde etkili bir tampon görevi gördüğünü belirtiyor.
Borsa İstanbul’un bu hamlesi, geçtiğimiz Cuma günü BIST 100 endeksinin yüzde 2 düşüşle kapanmasının ardından gelen tepkisel bir düzenleme olarak görülüyor; böylece, aşırı volatilitenin önüne geçilerek küçük yatırımcının zarar görmesi engellenmeye çalışılıyor.
Yukarı adım kuralı, yatırımcılar ve yatırım kuruluşları üzerinde hem operasyonel hem de stratejik etkiler yaratıyor. KAP açıklamasında, gün içinde sahip olunmadan yapılan satışların açığa satış kapsamında değerlendirildiği ve bu emirlerin doğru şekilde işaretlenmesi gerektiği konusunda uyarıda bulunuldu. Bu, aracı kurumların emir iletim süreçlerinde daha dikkatli olmasını gerektirirken, yatırımcıların da kısa vadeli stratejilerini bu kurala göre ayarlaması anlamına geliyor.
Söz konusu düzenleme, açığa satış yapan yatırımcıların fiyat belirlemede daha kısıtlı bir hareket alanına sahip olmasına neden oluyor.
Bu durum, piyasada likiditeyi bir miktar etkileyebilir; çünkü açığa satış işlemleri genellikle piyasa derinliğini artıran unsurlardan biridir.
Borsada yukarı adım kuralı nedir ve nasıl uygulanır?
Yukarı adım kuralı, açığa satış işlemlerinin yalnızca hissenin en son işlem fiyatından daha yüksek bir fiyattan yapılmasını zorunlu kılan bir düzenlemedir. Borsa İstanbul’un 24 Şubat 2025’te BIST 50 payları için uygulayacağı bu kural, fiyat bir önceki işlemden yüksekse son fiyat üzerinden de satışa izin veriyor. KAP’ta belirtildiğine göre, bu uygulama ani fiyat düşüşlerini önlemeyi hedefliyor.
Borsa İstanbul neden yukarı adım kuralını kullanıyor?
Borsa İstanbul, yukarı adım kuralını hisse senetlerindeki sert düşüşleri engellemek ve piyasa istikrarını korumak için devreye alıyor. SPK’nın açığa satış izni sonrası, geçtiğimiz Cuma günkü yüzde 2’lik endeks düşüşü gibi volatil hareketlere karşı bir önlem olarak görülüyor.
Açığa satışta yukarı adım kuralı yatırımcıyı nasıl etkiler?
Yukarı adım kuralı, açığa satış yapan yatırımcıların daha yüksek fiyatlardan işlem yapmasını gerektirerek satış stratejilerini sınırlandırıyor. KAP açıklamasına göre, gün içi satışların da bu kapsama girmesi, emirlerin dikkatle iletilmesini zorunlu kılıyor. Bu durum, satış baskısını azaltırken alış yönünde hareketliliği teşvik edebilir ve likidite üzerinde kısa vadeli bir etki yaratabilir.
