İnsan ruhunu etkileyen güçlü bir faktör var: mevsimler. Baharın canlandırıcı etkisi, yazın enerjisi, sonbaharın hüznü ve kışın dinginliği… Ancak bazıları için bu mevsimsel değişimler, ruh halinde derin ve belirgin değişikliklere yol açabilir. Işığın değişimi, hava şartlarındaki dönüşler ve doğanın kendine özgü ritmi, bazı insanların ruh sağlığını etkileyebilir. Bu durum, mevsimsel depresyon olarak bilinir ve klinik psikologlar için önemli bir araştırma ve tedavi konusudur. Bu konuyu detaylı olarak incelemek üzere Türkiye Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Cansu Abalı ile bir araya geldik.
MEVSİMLER DEPRESYON NEDİR VE HANGİ BELİRTİLERLE KENDİNİ GÖSTERİR?
Mevsimsel depresyon, genellikle sonbahar mevsimi ile başlayan wwve kış dönemi boyunca süren çökkün duygu durumudur. Mevsim değişiklikleri kişinin psikolojik durumunu, enerji düzeyini, yaşam kalitesini, sosyal hayatını, uyku ve beslenme düzeyi etkilenmektedir. Mevsimsel depresyon özellikle kış mevsiminde görülen fazla yemek yeme isteği, kilo artışı, enerji kaybı ve fazla uyku hali ile görülmektedir. Bu belirtiler kişilerde mevsimsel depresyonun başlangıç dönemlerinde görülmektedir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde ise anksiyete, ağrı, sosyal ortamlardan uzaklaşma, dikkat dağınıklığı gibi belirtiler görülmektedir. Mevsimsel depresyon genellikle sonbahar ve kış mevsimlerinde görülürken, çok nadir karşılaşılmakla birlikte ilkbahar ve yaz mevsimlerinde de görülmektedir.
“MEVSİM ŞARTLARI DEĞİŞTİĞİNDE DEPRESYON ORTADAN KALKAR”
MEVSİMSEL DEPRESYON BELİRTİLERİ NELERDİR?
Günlük hayatta belki de birçok kişinin yaşadığı fakat farkında dahi olmadığı mevsimsel depresyon şu belirtilere sahiptir:
- Sürekli halsiz ve yorgun hissetme
- Sosyal ortamlardan kaçınma
- Değersizlik, suçluluk düşünceleri
- İştah artışı ve buna bağlı olarak kilo artışı
- Sürekli uyku hali
- Enerji düşüklüğü
- İsteksizlik hali
- Hayattan zevk almama
- Dikkatsizlik ve buna bağlı olarak hata yapma
Bu belirtileri özellikle sonbahar ve kış mevsiminde yaşayan kişiler mevsimsel depresyon geçiriyor olabilir. Fakat kişi bu belirtileri her sonbaharda ve kış mevsiminde yaşıyorsa “kronik mevsimsel depresyon” yaşadığı düşünülebilir. Mevsimsel depresyonu, diğer depresyon çeşitlerinden farklı kılan özelliği ise mevsim şartları değiştiğinde mevsimsel depresyon da ortadan kalkar. Fakat ortalama altı ay süren bir depresyon kişinin günlük yaşam faaliyetlerini bozucu etki oluşturarak yaşamını olumsuz kılar.
MEVSİMSEL DEPRESYONU OLUMLU ETKİLEYECEK DEĞİŞİKLİKLER
MEVSİMSEL DEPRESYONLA BAŞ ETMENİN GÜNLÜK YAŞAMIMIZA YANSIMALARI NELERDİR?
Mevsimsel depresyonda kişinin tedavisini olumlu yönde etkileyecek bazı değişiklikler yapabilirsiniz. Açık havada yürüyüş yapmak: Açık havada düzenli olarak yürüyüş yapmak depresyonun en güçlü ve etkili ilacıdır. Açık havada yapılan aktiviteler stresi azaltmakta etkili olduğu gibi zihinsel bir rahatlama sağlamaktadır. Egzersiz ve spor yapmak: Düzenli olarak egzersiz ve spor yapmak stresi ve anksiyeteyi azaltmakta ve kişinin hayattan zevk almasını sağlamaktadır. Sağlıklı beslenmek: Sağlıklı beslenme duygu durumunu ve enerji seviyesi yükselterek kişiyi olumlu yönde etkilemektedir. Özellikle vücudun alması gereken vitaminler bağışıklık sistemini güçlendirir ve depresyonun azalmasına yardımcı olur. Düzenli uyku hali: Düzenli uyku hali kişiyi psikolojik olarak olumlu yönde etkilemektedir. Özellikle gece 22.00 – 03.00 arasında sadece uyku halinde salgılanan melatonin hormonu depresyonu azaltıcı etki sağlamaktadır. Sosyal alanları güçlendirmek: Sevdiklerimizle zaman geçirmek, duygularımızı paylaşmak depresyonla mücadele etmeyi olumlu yönde etkileyebilir. Hobi edinmek: Kişinin kendisine ait bir hobi edinmesi, uğraşının olması kişide zihinsel rahatlama sağlayabilir. Kişinin kendisine zaman ayırması, duygu durumunu iyileştirir ve yaşam kalitesini arttırır.
MEVSİMSEL DEPRESYON TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Mevsimsel depresyon tedavisi, kişide görülen semptomların şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Çünkü herkesin yaşam koşulları farklı olabildiği gibi hayata bakış açısı da farklıdır. Mevsimsel depresyonun tedavisinde kişinin durumu detaylı olarak değerlendirilerek kişiye özel psikoterapi yöntemleri ile çalışılır. Psikoterapide amaç, mevsimsel depresyon yaşayan kişinin rahatsızlık duyduğu şeyleri fark etmek ve rahatsızlık duyduğu şeylerle baş etmesini sağlamak. Depresyon ile mücadele ederken kişilerin farkındalığı arttıkça depresyonun azaldığı görülmektedir. Ayrıca mevsimsel depresyon tedavisinde psikoterapi ile eş zamanlı olarak antidepresan ilaçlarda tedaviyi olumlu etkilemektedir. Fakat özellikle psikoterapinin depresyon tedavisinde yüksek oranda etkili olduğu araştırmalarca da kanıtlanmıştır.
