Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergilemede etkinliği artırarak kayıt dışı faaliyetlerle mücadeleyi kararlılıkla sürdürüyor. Bu kapsamda denetimler güçlendirilirken, cezalar artırıldı ve dijital sistemlerle riskli alanlara odaklanıldı.
DENETİMLER YAPAY ZEKA İLE DESTEKLENİYOR
Akaryakıt sektöründe kayıt dışılığı önlemek amacıyla Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi devreye alındı. Vergi incelemeleri ve saha denetimlerinde çok kaynaklı veriler, yapay zeka destekli programlarla analiz ediliyor ve riskli alanlara yoğunlaşılıyor.
Vergi harcamaları incelenerek, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlere yönelik düzenlemeler yapılacak. Vergilerin tam ve zamanında ödenmesinde etkili olan mükellef davranışları ve vergiye uyum sorunları analiz edilerek, uyum düzeyini artırmaya katkı sağlayacak stratejiler geliştiriliyor.
Yapay zeka, büyük veri gibi teknolojik imkanlarla desteklenen risk analiz faaliyetleri, ilgili tüm tarafların etkin katılımıyla yürütülüyor. Kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin önlenmesi, vergide adaletin sağlanması, vergiye gönüllü uyumun desteklenmesi amacıyla yapay zeka ve ileri analiz teknikleri kullanılarak, ilgili sektör ve alanlara ilişkin riskler tespit edilecek ve denetimde etkinlik arttırılıyor.
Bu yılın 10 ayında yaklaşık 50 bin mükellef incelendi ve önerilen vergi ile ceza tutarı 220 milyar lirayı aştı. 2025’te devreye alınan e-İnceleme Sistemi ile incelemeler dijital, güvenli ve hızlı bir şekilde yürütüldü. Bu kapsamda 83 bin izaha davet işlemi yapıldı ve 6 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi.
SAHA DENETİMLERİ ARTIYOR
Belge düzeni ve KDV oranlarının kontrolü için 2024’te 1 milyon 125 bin, 2025’in 9 ayında ise 1 milyon 110 bin saha denetimi gerçekleştirildi. Ayrıca, 2024 yılında yasalaşan hasılat tespiti uygulaması, 2025’te fiilen devreye alındı; yılın 9 aylık döneminde 253 bin denetim yapıldı.
Geçen yıl başlatılan Beyanname Gözetim Programı kapsamında 40 bin mükelleften 17 bin 437’si matrahlarını 32 milyar lira artırdı. “Yüksek Gelir Grupları Gözetim ve Uyum Programı” ile daha önce gelir beyanı yapmamış 10 bin şirket ortağı riskli mükellef olarak belirlendi; 2 bin 843’ü 15 milyar lira matrah artışı gerçekleştirdi.
Mekansal Veri Analizi Programı ile gayrimenkullerin gerçek alım satım bedelleri tespit edilerek son 6 ayda mükelleflerce ilave 1,2 milyar lira harç beyan edildi ve ödendi.
BEYANNAME SAYILARI VE VERGİ GELİRLERİNDE ARTIŞ
2025 yılında 473 bin mükellef ilk kez beyanname verdi. 2024 yılına ait kira, ücret, menkul sermaye iradı ve diğer kazançlara ilişkin beyanname sayısı yüzde 24 artarak 2 milyon 248 bine ulaştı; hesaplanan vergi tutarı iki katına çıktı.
Gayrimenkul sermaye iradı mükellef sayısı, 2022’de 2,25 milyon iken Eylül 2025 itibarıyla yaklaşık 1 milyon artışla 3,2 milyona yükseldi. Ticari, zirai ve serbest meslek kazancı gelir vergisi mükelleflerinin beyanname sayısı 2,7 milyonu geçti ve beyan edilen vergi tutarı yüzde 90 artışla 143,7 milyar liraya ulaştı.
2022’de 3,8 milyon, 2023’te 4,4 milyon olan gelir vergisi beyannamesi sayısı 2024’te 5 milyona çıktı. Program döneminde her yıl hesaplanan vergi tutarı iki katına yükseldi.
MÜKELLEF HAKLARI KORUNACAK
Bakanlık, mükellef haklarının korunması amacıyla vergi incelemelerinde uygulanacak denetim standartlarını tamamladı. Bu çalışmalar, önümüzdeki günlerde yayımlanarak uygulamaya girecek.
