ABD Başkanı Donald Trump, Salı günü Kongre’ye hitaben yaptığı partizan konuşmada, Grönland’ın ABD kontrolüne geçmesi gerektiğini vurguladı ve bu stratejik adayı “öyle ya da böyle” ele geçireceğini belirtti. Konuşmasında iç politikaya odaklanırken, Grönland ve Panama Kanalı gibi genişlemeci hedeflerini de tekrarlayan Trump, mineral zengini Grönland’ın halkına kendi geleceklerini belirleme hakkını tanıdığını söylese de, bu tercihin ABD lehine olmaması durumunda pes etmeyeceğini açıkça ifade etti.
GRÖNLAND’A YÖNELİK GENİŞLEMECİ TAVIR ARTIYOR
Trump, Kongre konuşmasında Grönland halkına seslenerek, “Kendi geleceğinizi belirleme hakkınızı güçlü bir şekilde destekliyoruz ve eğer seçerseniz, sizi Amerika Birleşik Devletleri’nde memnuniyetle karşılarız” dedi. Ancak hemen ardından, “Öyle ya da böyle, onu alacağız” diyerek, Grönland’ın ABD için vazgeçilmez olduğunu ve gerekirse zorla kontrol altına alınabileceğini ima etti.
Stratejik konumu ve zengin uranyum, altın, petrol ve gaz rezervleriyle bilinen ada, Çin ve Rusya’nın Arktik’teki artan faaliyetleri nedeniyle daha da önem kazandı. Trump, Grönland’ı ABD’ye katmanın ulusal güvenlik ve küresel özgürlük için bir zorunluluk olduğunu savundu, adayı “güvenli ve zengin” kılma vaadinde bulundu.
Danimarka’ya bağlı özerk bir bölge olan Grönland’ın bağımsızlık hareketi, Trump’ın tehditkâr söylemlerine sert tepki gösterirken, adanın jeopolitik öneminin büyük güçler arasında bir çekişme alanı haline geldiği vurgulandı. Trump’ın NATO müttefiki Danimarka’yı hiçe sayarak böyle bir adım atma isteği, Avrupa’daki bazı siyasetçiler tarafından da eleştirildi ve ABD’nin stratejik çıkarlar için diplomasiyi ikinci plana attığı görüşü öne çıktı.
PANAMA KANALI’NDA İLK ADIM
Trump, konuşmasında Panama Kanalı’nı “geri alma” hedefinde ilerleme kaydedildiğini de ilan etti. Hong Kong merkezli CK Hutchison firmasının Panama limanlarını ABD liderliğindeki bir konsorsiyuma satma kararı, Trump tarafından bir zafer olarak nitelendirildi. 1999 sonunda Panama’ya devredilen kanalın Çin’in etkisi altına girmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getiren Trump, “Kanadı Panama’ya verdik ama Çin’e vermedik, şimdi geri alıyoruz” dedi.
Kanalın Atlantik ve Pasifik okyanuslarını bağlayan kritik konumu, ABD’nin ulusal güvenlik kaygılarını artırırken, Trump ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun Çin’in kanalı bir çatışmada kapatma ihtimaline karşı harekete geçtiği belirtildi.
Bu gelişme, Trump’ın genişlemeci politikalarının yalnızca Grönland ile sınırlı olmadığını gösterdi. Trump, daha önce kanalın kontrolü için askeri güç kullanmayı dışlamadığını söylemişti; ancak liman anlaşması, bu hedefe diplomatik yolla ulaşıldığı izlenimi yarattı. Yine de, Panama’nın egemenlik hakları konusundaki hassasiyeti, bu adımın uzun vadeli sonuçlarının belirsiz olduğunu ortaya koydu.
AVRUPA VE YARDIM POLİTİKALARINDA GERGİNLİK
Trump’ın Grönland ve Panama Kanalı gibi hedefleri, Avrupa’daki müttefiklerle ilişkileri germe potansiyeli taşıyor. NATO üyesi Danimarka’yı doğrudan karşısına alan Grönland söylemi, Trump’ın Avrupa ülkelerinin savunma harcamalarını artırmadığı gerekçesiyle sıkça eleştirdiği bir dönemde geldi. Konuşmasında Avrupa müttefiklerini “bedavacı” olarak nitelendiren Trump, ABD’nin kendi çıkarlarını önceleyen bir dış politika izleyeceğini bir kez daha vurguladı.
Bu tutum, Grönland’ın kontrolü için gerekirse güç kullanabileceği tehdidiyle birleşince, transatlantik ittifakta yeni bir kırılma noktası oluşturdu.
Aynı zamanda, Trump yönetimi ABD’nin kalkınma yardımlarının yüzde 90’ından fazlasını iptal ederek, geleneksel yumuşak güç araçlarından vazgeçtiğini gösterdi. Konuşmada, Lesotho’da HIV/AIDS ile mücadele için ayrılan 8 milyon dolarlık yardımı alay konusu yapan Trump, bu tür projelerin ABD çıkarlarına hizmet etmediğini savundu.
Danışmanı Elon Musk’ın da etkisiyle yardım bütçelerini kesip vergi indirimlerine yönelen yönetim, son iki günde sosyal medyada hem övgü hem de sert eleştiriler aldı. Trump’ın “savaşları bitirme” vaadine rağmen Ukrayna’ya yardımı askıya alması ve Zelensky ile yaşadığı gerginlik, bu politikaların çelişkili yönlerini gözler önüne serdi.
