TCMB, Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Bankası ile yerel para birimlerinde ticaret ve finansal işbirliğini teşvik etmek amacıyla ikili para takası anlaşması imzaladı.
TCMB İLE KAZAKİSTAN SWAP ANLAŞMASI NEDEN ÖNEMLİ?
TCMB ile Kazakistan Merkez Bankası arasında Türk lirası-Kazakistan tengesi cinsinden swap anlaşması, Washington’da düzenlenen bir törenle imza altına alındı. Anlaşma, TCMB Başkanı Dr. Fatih Karahan ve Kazakistan Merkez Bankası Başkanı Timur Suleimenov tarafından imzalandı.
Swap anlaşması, iki merkez bankası arasında azami 28 milyar Türk lirası veya 423 milyar Kazakistan tengesi değerinde yerel para birimi takasına olanak sağlayacak. Üç yıl süreyle geçerli olan anlaşma, tarafların karşılıklı uzlaşısıyla uzatılabilecek.
Anlaşmanın temel amacı, para takası finansmanlı ticaret mutabakatı yoluyla ikili ticareti ve mali işbirliğini teşvik etmek. İki ülke arasındaki ticaret hacmi, 2024’te 10 milyar dolara yaklaşarak %45 artış gösterdi ve 2025’te 15 milyar dolar hedefleniyor.
Anlaşma, Türk lirası ve tengede işlem yaparak döviz kuru riskini azaltmayı ve yerel para birimlerinin kullanımını yaygınlaştırmayı hedefliyor. TCMB’nin 2016’dan bu yana TL ile dış ticareti artırma politikası, bu anlaşmayla Orta Asya’da yeni bir boyut kazandı. Taraflar, swap anlaşmasının iki merkez bankası arasındaki işbirliğini güçlendireceğini ve finansal piyasalarda güveni artıracağını öngörüyor.
KAZAKİSTAN İLE YAPILAN SWAP ANLAŞMASI NEDİR?
Türkiye ve Kazakistan, son yıllarda enerji, inşaat, savunma sanayii ve tarım gibi alanlarda işbirliğini derinleştirdi. Swap anlaşması, bu sektörlerde yerel para birimleriyle ticaretin önünü açarak maliyetleri düşürmeyi ve finansal entegrasyonu artırmayı amaçlıyor. 2024’te Türkiye’nin Kazakistan’a ihracatı 4,5 milyar dolar, ithalatı ise 5,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Anlaşma, Kazakistan’ın Türkiye’ye doğalgaz ihracatını TL ile yapma olasılığını da güçlendiriyor.
TCMB, daha önce Çin, Katar, Güney Kore ve Birleşik Arap Emirlikleri ile benzer swap anlaşmaları imzaladı ve toplam swap hacmi 2024 sonunda 35 milyar dolara ulaştı. Kazakistan ile yapılan anlaşma, Türk lirasına olan talebi artırarak rezerv yönetiminde TCMB’ye esneklik sağlayacak.
2025’te TCMB’nin rezervleri, 22 Mart 2024-31 Ocak 2025 arasında brüt 42 milyar dolar, swap hariç net 130 milyar dolar artarak güçlendi. Anlaşma, Türk bankalarının Kazakistan’daki finansal operasyonlarını destekleyecek ve Kazak firmalarının Türkiye’deki yatırımlarını kolaylaştıracak. İki ülke, 2030’a kadar ticaret hacmini 20 milyar dolara çıkarmayı planlıyor.
KÜRESEL BAĞLAM VE PİYASA ETKİLERİ
Swap anlaşması, küresel finansal belirsizliklerin arttığı bir dönemde gerçekleşti. Trump’ın 24 Nisan 2025’te duyurduğu %10’luk genel tarife ve Çin’e %145’lik ek tarifeler, küresel ticareti tehdit ederken, yerel para birimleriyle ticaret bu tür risklere karşı bir kalkan oluşturuyor. Anlaşma, Türk lirası ve tengede ödeme yaparak dolar bağımlılığını azaltmayı hedefliyor.
TCMB’nin 2025 yıl sonu enflasyon tahmini %24, Kazakistan’ın ise %6,5 olması, iki ülkenin para birimlerinin istikrarına yönelik farklı dinamikleri yansıtıyor.
Kazakistan, Türk Devletleri Teşkilatı üyesi olarak Türkiye ile ekonomik entegrasyonu derinleştiriyor. Anlaşma, Türk dünyasında yerel para birimleriyle ticaretin yaygınlaşmasına örnek teşkil edebilir. TCMB’nin 2024’te TL ile dış ticaretin payını %5’ten %7’ye çıkardığı biliniyor.
Swap anlaşması, Türkiye’nin Kazakistan’daki 4,3 milyar dolarlık müteahhitlik projelerini ve Kazakistan’ın Türkiye’deki 1,2 milyar dolarlık yatırımlarını destekleyecek. Finansal piyasalarda, anlaşmanın Türk lirası talebini artırarak döviz kuru volatilitesini sınırlayabileceği öngörülüyor. İki merkez bankası, anlaşmanın uygulanması için teknik altyapıyı güçlendirmek üzere ortak çalışmalar yürütecek.
TCMB ile Kazakistan Arasındaki Swap Anlaşması Ne Kadarlık?
Anlaşma, azami 28 milyar Türk lirası veya 423 milyar Kazakistan tengesi değerinde yerel para takasına olanak sağlıyor. Üç yıl geçerli olacak anlaşma, tarafların uzlaşısıyla uzatılabilecek. İkili ticareti ve mali işbirliğini teşvik etmeyi amaçlıyor.
Türk Lirası ve Tenge Kullanımı Piyasaları Nasıl Etkileyecek?
Anlaşma, Türk lirası talebini artırarak döviz kuru volatilitesini sınırlayabilir ve Kazakistan ile ticareti kolaylaştırabilir. Finansal piyasalarda kısa vadeli etkisi sınırlı olsa da, uzun vadede TL’nin uluslararası kullanımını güçlendirebilir. Türkiye-Kazakistan ticaret hacmi 2025’te 15 milyar dolara ulaşmayı hedefliyor.
