Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın analizine göre, Eylül 2023 sonrası altın fiyatlarındaki keskin yükseliş, servet etkisiyle konut ve otomobil piyasalarında talebi artırdı. Özellikle altın mevduat oranı yüksek illerde bu etki daha belirgin gözlendi.
ALTIN FİYATLARINDAKİ YÜKSELİŞ PİYASAYI ETKİLİYOR
Küresel jeopolitik belirsizlikler ve merkez bankalarının yoğun altın alımları, Eylül 2023-Nisan 2025 döneminde uluslararası piyasalarda altın fiyatlarını dolar cinsinden yaklaşık %77 artırdı. Türkiye’de altının geleneksel bir servet tutma aracı olması, fiyat artışıyla birlikte mevduattaki altın payını yükseltti. Bu durum, tasarruflarının önemli bir kısmı altın cinsinden olan kesimler için dikkate değer bir servet artışı sağladı.
Servet etkisinin talep üzerindeki etkisi, il bazında altın mevduat tercihlerindeki farklılıklarla incelendi. 2023 Eylül’ünde altın mevduatının tasarruf mevduatına oranı iller arasında önemli ölçüde farklılaşırken, bu ayrışma altın fiyatlarının konut ve otomobil piyasalarına etkisini analiz etme fırsatı sundu. Özellikle mevduatta altın payı yüksek olan illerde, servet artışının tüketim davranışlarını değiştirdiği gözlendi.
KONUT PİYASASINDA FİYAT ARTIŞI
Altın fiyatlarındaki yükseliş, konut piyasasında fiyatları yukarı yönlü etkiledi. 2023’ün son çeyreğinden itibaren, altın mevduat oranı yüksek illerdeki konut birim fiyatları diğer illerden belirgin şekilde ayrıştı. Farkların farkı analizi, altın fiyatlarındaki artışın, ortalama altın mevduatı oranına sahip bir ilde konut fiyatlarında %11 ilave artışla ilişkili olduğunu gösterdi.
Toplam konut satışlarında anlamlı bir artış gözlenmezken, ipoteksiz satışların payı altın mevduat oranı yüksek illerde yükseldi. Bu, hanehalkının altın kaynaklı kazançlarını kredi koşullarından bağımsız olarak doğrudan konut alımlarına yönlendirdiğini ve sıkı finansal koşullara rağmen talebin dirençli olduğunu ortaya koydu. Konut arzının kısa vadede esnek olmaması, talep artışının fiyatlara yansımasına neden oldu.
OTOMOBİL PİYASASINDA SATIŞ ARTTI
Otomobil piyasasında, altın mevduat oranı yüksek illerde satışlar altın fiyatlarındaki artış sonrası belirgin şekilde arttı. Konut piyasasından farklı olarak, otomobil arzının nispeten esnek olması, talep artışının doğrudan satış adetlerine yansımasını sağladı. Bu durum, altın kaynaklı servet artışının dayanıklı tüketim mallarına olan talebi canlandırdığını gösterdi.
Analiz, altın fiyatlarının yükselişinin otomobil piyasasında satışları artırdığını ve bu etkinin özellikle altın birikimi yüksek bölgelerde daha güçlü olduğunu ortaya koydu. Servet etkisinin, sıkı finansal koşullara rağmen tüketici davranışlarını desteklediği belirtildi. Altın fiyatlarının reel sektöre dolaylı etkileri, Türkiye ekonomisindeki dinamikleri anlamak için önemli bir veri sundu.
