AÇIK
TİAD raporuna göre, 2020’den beri sürekli büyüme trendinde olan sektör, 2024 yılında %14.2’lik önemli bir küçülme yaşadı. Bu düşüş trendi, 2025 yılının ilk 5 ayında da devam etti:
Sektörün üretim değeri 2024 yılında %23.2 düşüşle 1 milyar doların altına gerileyerek 849 milyon dolar oldu. Aynı yıl ihracat %17.5 düşüşle 710.6 milyon dolara, ithalat %10.4 düşüşle 1.66 milyar dolara ve yurtiçi satış (kullanım) %14.2 düşüşle 1.79 milyar dolara geriledi.
TİAD Başkanı Murat Akyüz, yaptığı açıklamada, takım tezgahlarının otomotiv, savunma, havacılık, medikal, beyaz eşya ve makine-teçhizat gibi stratejik sektörler için vazgeçilmez bir üretim aracı olduğunu vurguladı. Akyüz, sektördeki ortak sorunun yerli tedarik yetersizliği olduğunu belirtti. Nitelikli üretimi artırma hedefi için, sadece ithalatı zorlaştırmanın yerli üretimi desteklemekten uzaklaştığını ifade eden Akyüz, önemli bir öneride bulundu:
“Nitelikli ürünlerde yapılan teknoloji transferi ile sektör güçlendirilirken, yerli katma değerli üretim ve ihracat için gerekli altyapı oluşturulması halinde, takım tezgahları üretiminde de savunma sanayimiz gibi yerli tedarikçiler ortaya çıkacaktır.”
Akyüz, takım tezgahları sektörünün Türkiye ekonomisine sağladığı güçlü çarpan etkisine dikkat çekti. Takım tezgahlarının yoğun olarak kullanıldığı stratejik sektörlerin 2024 yılında toplam 85 milyar ABD doları ihracat gerçekleştirdiğini, bu değerin 28 milyar ABD dolarının doğrudan takım tezgahlarının katkısıyla oluştuğunu belirtti. Akyüz, “2024 yılında sanayimize kazandırılan her bir takım tezgahı, yıllık bazda ortalama kendi değerinin 15.6 katı kadar ihracat potansiyeli yarattı. Bu çarpan etkisi, sektörümüzün ülkemiz açısından stratejik önemini açıkça ortaya koymaktadır,” dedi. Yerli üretim kabiliyetlerinin geliştirilmesi ve teknoloji transferiyle yüksek katma değerli üretim yapısının güçlendirilmesinin hayati önem taşıdığını vurguladı.
Raporda, sektördeki düşüşün nedenleri arasında İlave Gümrük Vergisi (İGV), yatırım teşviklerinde bazı makine türlerinin gümrük vergisi desteğinden mahrum kalması, ABD-Çin ticaret savaşları, Rusya-Ukrayna savaşı yaptırımları, yüksek döviz kurları ve kredi maliyetleri gibi faktörler sıralandı.
Özellikle İGV uygulamasının, sektörde kalitesiz ürünlerin ithalatını artırdığı ve nitelikli yatırımı engellediği belirtiliyor. Türkiye’nin CNC tezgah üretimi kapasitesinin ihtiyacın sadece %5’ini karşıladığı, geri kalan %95’in ise teknoloji transferi ile temin edildiği ifade edildi. İGV’nin Çin’den yapılan ithalatı durdurmada başarısız olduğu, hatta Çin’den ithalatın son 5 yılda %239 arttığı ve toplam ithalattaki payının %8’den %23’e çıktığı vurgulandı.
Akyüz, İGV yerine “ülke bazında tarife kontenjanı gibi uygulamalar getirilerek niteliği düşük ürünlerin temini kısıtlanarak sanayici koruma altına alınabilir” önerisinde bulundu. Aksi takdirde, 2 yıl önce dile getirilen, Türkiye’ye gelmesi beklenen takım tezgahı üretim yatırımlarının Bulgaristan, Çekya, Polonya gibi ülkelere kayma riskinin gerçekleşmeye başladığı ve ülkemizin bir “makine çöplüğüne dönüşme” tehlikesiyle karşı karşıya olduğu uyarısı yapıldı.
GÜNDEM KORİDORU
26 Temmuz 2025