Sanayi ve Teknoloji Stratejisi’nin son 5 yıllık uygulama dönemi geride kaldı. Peki, 2019-2023 döneminde neler yapıldı? İşte Türkiye’nin sanayi ve teknolojide 5 yıllık karnesi…
Türkiye’nin Sanayi ve Teknoloji Stratejisi’nin 2019-2023 uygulama dönemi karnesi belli oldu. Bahsi geçen dönem “teknoloji odaklı sanayi hamlesi” kapsamında açılan çağrılarla ithal ürünleri ikame edebilecek ürünlerin geliştirilmesine destek verildi. Bu kapsamda 2022’de 129 ürünün yerlileştirilmesi desteklenirken bu sayı geçen yıl 50 oldu. Bu yıl desteklenmesi öngörülen ürün yerlileştirme sayısı 60, 2025’te 70 ve 2026’da 80 olarak belirlendi.
Strateji kapsamında dijital dönüşümlerin sağlanması amacıyla yol haritaları da oluşturuldu. “5G ve Ötesi Teknolojiler ile Bağlantılı Yaşam”, “Sanayinin Dijital Dönüşümü”, “Finans ve Ticarette Dijital Dönüşüm” yol haritaları hazırlanırken “Akıllı Yaşam ve Sağlık Ürün ve Teknolojileri”, “Mobilite Araç ve Teknolojileri” yol haritaları ile “Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi” ilan edildi.
İMALAT SANAYİNİN PAYI YÜKSELDİ
5 yıllık dönemde imalat sanayisinin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) içindeki payı yüzde 18,3’ten yüzde 22,1’e yükseldi. Bu alandaki ihracat da geçen yıl 241 milyar Dolar’a ulaşarak, 210 milyar Dolarlık 2030 hedefinin üzerine çıkıldı.
“Turcorn” olarak da adlandırılan Türkiye’nin unicorn (değerlemesi 1 milyar Dolar’ı geçen teknoloji girişimi) sayısı bu süreçte 7’ye yükselirken teknoloji tabanlı işlere yapılan yıllık yatırım 2022’de 1,5 milyar Dolar’a ulaştı.
5 ana bileşenden oluşan strateji çerçevesinde, yüksek teknolojiden dijital dönüşüme, beşeri sermayeden altyapıya kadar çeşitli projeler gerçekleştirildi.
“Yüksek Teknoloji ve İnovasyon” başlığında en önemli konular arasında yer alan TOGG’un ilk teslimatı geçen yıl yapılmıştı. Mobilitede elektrifikasyon altyapısını güçlendirmek amacıyla 20 firmaya 1572 hızlı şarj istasyonu için destek verildi. Bu yolla Türkiye, Avrupa’da şarj altyapısında lider konuma yükseldi.
Ayrıca, “Milli Uzay Programı” kapsamında Türkiye’nin insanlı ilk uzay misyonu başarıyla gerçekleştirilirken “Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü” kurularak “İleri Malzeme Teknoloji Yol Haritası” yayımlandı.
MODEL FABRİKA SAYISI ARTTI
“Dijital Dönüşüm ve Sanayi Hamlesi” başlığında “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” ile toplam 5 çağrı açılırken yüksek katma değerli 182 proje destek kapsamına alındı.
“Yatırım Projelerinin Stratejik Öncelik ve Teknik Değerlendirmesi” uygulamasına 176 başvuru geldi.
Türkiye Dijital Dönüşüm Değerlendirme Aracı da söz konusu 5 yıllık dönemde uygulamaya konulurken KOSGEB Dijital Dönüşüm Desteği geçen yıl verilmeye başlandı.
Yetkinlik ve dijital dönüşüm merkezleri (model fabrika) sayısı 8’e yükseldi.
Sürdürülebilir sanayi için kritik nitelik taşıyan “Yeşil OSB” projesi 2021’de ve “Türkiye Yeşil Sanayi Projesi” 2023’te Dünya Bankası finansmanıyla başlatıldı.
GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİNE DESTEK
“Beşeri Sermaye” başlığında ise gençleri bilim ve teknolojiye teşvik etme çalışmaları neticesinde TEKNOFEST 2018’de 20 bin olan yarışmacı başvurusu, 2023’te 1 milyonun üzerine çıktı. 81 ilde 100 Deneyap atölyesinde 18 bin öğrenci yer aldı.
“Uluslararası Yetenek Transferi Programı” da devreye alınarak, nitelikli yabancı iş gücüne 112 meslek kodunda istisnalar tanındı. 2022’de 2 binin üzerinde doktoralı yabancıya çalışma izni verildi.
Türkiye Açık Kaynak Platformunun kurulması ise kamu kurum ve kuruluşlarında yaygın şekilde açık kaynak yazılım projeleri başlatılmasına olanak tanıdı. İstanbul ve Kocaeli’de açılan “42 Yazılım Okulları”nda 2023’te ana eğitim öğrenci sayısı bine yaklaştı.
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON FONU
“Girişimcilik” başlığında ise bu alandaki ekosistemi güçlendirmek adına 2020’de 475 milyon liralık “Teknoloji ve İnovasyon Fonu” kuruldu. Bu yolla 3 fon ve 6 girişime yatırım yapıldı.
Söz konusu alanda “TURCORN 100 Programı” başlatıldı ve “Ulusal Teknoloji Girişimciliği Stratejisi 2022-2025” yayımlandı. Take Off Uluslararası Girişim Zirvesi’ne başvuran start-up sayısı ise 5 katına çıktı.
YAPAY ZEKÂDA ÖNE ÇIKAN ADIMLAR
“Altyapı” başlığında TÜBİTAK BİLGEM Yapay Zeka Enstitüsünün kurulması, Ulusal Yapay Zeka Stratejisi belgesinin yayımlanması ve Savunma Sanayii Yapay Zeka Platformunun oluşturulması, Türkiye’nin yapay zeka alanında öne çıkan adımları arasında yer aldı.
“Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve 2. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı” ile de enerji sektöründe sürdürülebilirlik adına projelere odaklanıldı. 2019-2023 döneminde lojistik merkezlerin sayısı 13’e yükseldi.
Atılan adımlar milli sanayi ve teknoloji hamlelerinde yeni projelerin de kapısını açtı. “Türkiye Yüzyılı” olarak adlandırılan yeni dönemde bu alanlardaki projelere ağırlık verilerek orta yüksek ve yüksek teknolojili üretim ve ihracatın artırılması hedefleniyor.
