Paris İklim Anlaşması, Türkiye tarafından 7 Ekim 2021’de onaylanarak iç hukuk sürecini tamamladı. Anlaşmanın uygulanmasını güçlendirmek için TBMM’de görüşülen İklim Değişikliği Kanun Teklifi’nin ilk adımları atıldı.
PARİS İKLİM ANLAŞMASI MECLİS’TEN GEÇTİ Mİ?
Türkiye, 22 Nisan 2016’da New York’ta düzenlenen törende Paris İklim Anlaşması’nı imzaladı. Ancak anlaşmanın onay süreci, gelişmiş ülke kategorisinden çıkarak finansal destek alma talebi nedeniyle gecikti. 7 Ekim 2021’de TBMM’de oy birliğiyle kabul edilen anlaşma, 11 Ekim 2021’de BM Sekretaryası’na sunuldu ve 10 Kasım 2021’de yürürlüğe girdi. Türkiye, G20 ülkeleri arasında anlaşmayı son onaylayan ülke oldu. Anlaşma, küresel sıcaklık artışını 2°C’nin altında tutmayı, mümkünse 1,5°C’ye sınırlamayı hedefliyor.
Onay sürecinde Türkiye, gelişmekte olan ülke statüsünde anlaşmayı uygulayacağını beyan etti. Bu, emisyon azaltım yükümlülüklerini hafifletirken finansman ve teknoloji transferi imkanlarından faydalanmayı amaçlıyor. 2053 net sıfır emisyon hedefi de bu dönemde ilan edildi. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi, Türkiye’nin küresel iklim mücadelesine katılımını resmileştirdi. COP26’da tamamlanan Kural Kitabı, anlaşmanın uygulama çerçevesini netleştirdi.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KANUN TEKLİFİ MADDELERİ NELER?
TBMM’de görüşülen 20 maddelik İklim Değişikliği Kanun Teklifi’nin ilk dört maddesi kabul edildi. Teklif, net sıfır emisyon hedefi ve yeşil büyüme vizyonu doğrultusunda sera gazı emisyonlarının azaltılmasını ve iklim değişikliğine uyumu düzenliyor. “Adil geçiş”, “emisyon ticaret sistemi” ve “iklim adaleti” gibi kavramlar yasada tanımlanıyor. İklim Değişikliği Başkanlığı, politikaların koordinasyonu ve karbon piyasalarının düzenlenmesiyle yetkilendirildi. Kamu ve özel sektör, bu düzenlemelere uymakla yükümlü kılındı.
Kanun, ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ilkesini esas alıyor. Ülkenin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları dikkate alınarak ulusal katkı beyanları şekillendirilecek. İklim Değişikliği Başkanlığı, yıllık ilerlemeleri izleyecek ve gerekli verileri toplayacak. Teklifin kalan maddelerinin yasalaşmasıyla, Türkiye’nin Paris Anlaşması taahhütleri daha sağlam bir yasal zemine oturacak. Bu adımlar, uluslararası iş birliğini ve yeşil yatırımları artırmayı hedefliyor.
TÜRKİYE’NİN İKLİM HEDEFLERİ
Türkiye, 2015’te sunduğu Niyet Edilen Ulusal Katkı Beyanı’nda, 2030’a kadar emisyon artışını yüzde 21 azaltmayı taahhüt etti. COP27’de bu hedef yüzde 41’e yükseltildi, böylece 2030 için yaklaşık 500 milyon ton emisyon azaltımı planlandı. 2053 net sıfır emisyon hedefi, enerji, ulaşım, tarım ve sanayi gibi sektörlerde dönüşümü gerektiriyor. COP28’de fosil yakıtlardan uzaklaşma kararı, Türkiye’nin yenilenebilir enerji yatırımlarını hızlandırma ihtiyacını vurguladı. Kayıp ve Zarar Fonu’nun operasyonel hale gelmesi, uyum finansmanı için yeni imkanlar sundu.
Anlaşmanın şeffaflık ve durum değerlendirme mekanizmaları, Türkiye’nin emisyon azaltım çabalarını düzenli raporlamasını zorunlu kılıyor. Gelişmiş ülkelerden sağlanacak finansman ve teknoloji transferi, özellikle en az gelişmiş ülkelere ve küçük ada devletlerine destek için kritik. Türkiye, bu mekanizmalardan faydalanarak yeşil dönüşümünü güçlendirmeyi planlıyor. COP29 ve COP30, Türkiye’nin taahhütlerini küresel ölçekte değerlendirme fırsatı sunacak. Kanun teklifinin tamamlanması, bu hedeflere ulaşmada önemli bir kilometre taşı olacak.
Paris İklim Anlaşması Türkiye’de Ne Zaman Onaylandı?
Türkiye, Paris İklim Anlaşması’nı 7 Ekim 2021’de TBMM’de oy birliğiyle onayladı. Anlaşma, 10 Kasım 2021’de yürürlüğe girdi. Gelişmekte olan ülke statüsüyle uygulanıyor.
İklim Değişikliği Kanun Teklifi Neleri Kapsıyor?
Teklif, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum ve net sıfır emisyon hedefini düzenliyor. İklim Değişikliği Başkanlığı’nı yetkilendirerek karbon piyasalarını ve politikaları koordine ediyor. İlk dört madde kabul edildi.
Türkiye’nin Emisyon Azaltım Hedefi Nedir?
Türkiye, 2030 için emisyon artışını yüzde 41 azaltmayı taahhüt etti. Bu, yaklaşık 500 milyon ton emisyon azaltımı anlamına geliyor. 2053’te net sıfır emisyon hedefleniyor.
