Türkiye’nin gıda dışı perakende sektöründe 517 markayı temsil eden Birleşmiş Markalar Derneği (BMD), ocak ayına ilişkin anket sonuçlarını açıkladı; markalı perakende, 2025’in ilk ayında ciddi bir daralma yaşadı. BMD Başkanı Sinan Öncel, her beş markadan dördünün hem adet satışlarında hem de cirolarında düşüş bildirdiğini belirterek, enflasyonun altında kalan ciro artışlarının gelir-gider dengesini bozduğunu ve kira, işçilik gibi giderlerin sektörü baskı altına aldığını vurguladı.
ADET SATIŞLARI VE CİROLARDAKİ DARALMA
Birleşmiş Markalar Derneği’nin ocak ayı anketine göre, markalı perakende sektörü 2025’e zor bir başlangıç yaptı; ankete katılan markaların yüzde 79’u, önceki aya kıyasla adet satışlarında daralma yaşadığını bildirdi. BMD Başkanı Sinan Öncel, adet satışlarının daha net ve gerçekçi bir gösterge sunduğunu ifade ederek, ocak ayında her beş markadan dördünün satışlarının azaldığını belirtti; bu durum, kasım indirimleri ve aralık yılbaşı alışverişiyle hareketlenen 2024 sonunun ardından beklenmedik bir düşüş olarak dikkat çekti. Cirolarda da benzer bir tablo ortaya çıktı; markaların ciro artışı, yıllık yüzde 42’lik enflasyonun oldukça gerisinde kalarak gelir-gider dengesinin bozulmasına yol açtı.
Ocak ayındaki bu daralmanın tüketicilerin alım gücündeki azalma ve harcamalarını kısma eğilimiyle bağlantılı olabileceğini gösteriyor. Öncel, geçmiş yıllarda ocak ayının genelde zayıf geçtiğini, ancak bu yıl daralmanın normalin üzerinde olduğunu vurguladı; bu durum, markaların 2024’te yaptığı yatırımların geri dönüşünü almakta zorlandığını ortaya koyuyor. Sektör temsilcileri, tüketicilerin temel ihtiyaçlara yönelmesi ve isteğe bağlı harcamalardan kaçınmasının, satış adetlerindeki bu düşüşte etkili olduğunu ifade ediyor; bu da perakendenin ekonomik koşullardan doğrudan etkilendiğini bir kez daha kanıtlıyor.
YÜKSEK MALİYETLER VE KİRA SORUNU
Markalı perakende sektöründe maliyet baskısı ocak ayında da devam etti; kira, işçilik ve genel giderlerdeki yüksek oranlı artışlar, markaların gelir-gider dengesini daha da zorlaştırdı. Sinan Öncel, mülk sahiplerinin 10 yıllık uzama süresini dolduran kontratlarda kiraları 4-5 kat artırma talebiyle geldiğini, henüz bu süreyi doldurmayan kontratlarda ise artışların yıllık ortalama enflasyona göre yapıldığını belirtti; örneğin, ocak ayında enflasyon yüzde 42 iken kira artışı yüzde 58’e ulaştı. Bu durum, aynı ürünün Türkiye’de Avrupa’dan daha pahalıya satılmasına neden olurken, enflasyonla mücadele çabalarına da zarar veriyor.
Perakendecilerin kira artışlarından duyduğu rahatsızlığı ve bu konuda acil bir düzenleme beklentisini öne çıkarıyor; bazı kullanıcılar, fahiş kira taleplerinin markaları kapanma noktasına getirdiğini ifade ediyor. Öncel, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in kiralarla ilgili mevcut uygulamanın enflasyonu olumsuz etkilediğine dair görüşlerine katıldığını söyleyerek, mevzuatta değişiklik yapılması gerektiğini savundu; bu adımın, hem sektörü toparlayacağını hem de enflasyonla mücadelede destek sağlayacağını ekledi. Ayrıca, hammadde ve ara mal ithalatındaki ilave vergilerin sıfırlanması ve bitmiş üründe referans fiyat uygulamasının kaldırılmasının, maliyetleri düşürerek sektöre nefes aldırabileceği belirtiliyor.
