Türkiye ile İsrail arasındaki ticari ilişkiler, Gazze’deki savaş ve diplomatik gerilimler nedeniyle uzun süredir tartışma konusu. Ticaret Bakanlığı, İsrail ile ticaretin tamamen durdurulduğunu ve Filistin’e yapılan ihracatın kontrollü bir mekanizmayla sürdürüldüğünü açıklayarak, bazı medya organlarının “ticaret devam ediyor” iddialarına yanıt verdi.
TÜRKİYE İSRAİL ARASINDA TİCARET DEVAM EDİYOR MU?
Türkiye, Gazze’deki insani kriz ve İsrail’in bölgedeki eylemleri nedeniyle 9 Nisan 2024’te 54 ürün grubunda 1019 ürünün İsrail’e ihracatını durdurdu. Üç hafta sonra, 2 Mayıs 2024’te ise tüm ürün gruplarında İsrail ile ihracat, ithalat ve transit ticaret tamamen sona erdirildi. Bakanlık, gümrüklerde ve serbest bölgelerde İsrail ile herhangi bir ticari işlemin yapılmadığını vurguladı. 2024’ün ilk dört ayında İsrail’e yapılan ihracatın 1,52 milyar dolar olduğu, bu rakamın Filistin’e yapılan ihracatı da içerdiği belirtildi.
Bakanlık, bazı medya organlarının 2024’te Türkiye’nin İsrail’e 2,8 milyar dolarlık ihracat yaptığı yönündeki iddialarını yalanladı. Bu tür haberlerin, Türkiye’nin İsrail’in Gazze’deki eylemlerine karşı aldığı kararları itibarsızlaştırmayı amaçladığı ifade edildi. Türkiye, 2022’de 9,5 milyar dolar olan İsrail ile dış ticaret hacminden, Filistin davasını desteklemek adına vazgeçtiğini duyurdu. Bakanlık, resmi verilere dayanarak, İsrail ile ticaretin sıfırlandığını ve Filistin’e yapılan ihracatın 797 milyon dolarla sınırlı olduğunu belirtti.
FİLİSTİN İLE TİCARET VE KONTROLLÜ MEKANİZMA
Türkiye, Filistin ile ticareti sürdürmek için “Türkiye-Filistin Devleti Protokolü” çerçevesinde özel bir mekanizma geliştirdi. Bu mekanizma, yalnızca Filistinli ithalatçıların ve Filistin adreslerine yapılan ihracatı kapsıyor. Her başvuru, Ticaret Bakanlığı tarafından sıkı denetimden geçiriliyor ve yalnızca onaylanan işlemler gerçekleştiriliyor. 2024’te Filistin’e yapılan ihracatın 797 milyon dolar olduğu, bu ticaretin İsrail’in kontrolündeki limanlar üzerinden gerçekleştiği ancak Filistin Bakanlığı’nın onayıyla yürütüldüğü açıklandı.
Bakanlık, İsrail’in Filistin’e yapılan ticareti kendi dış ticaret verilerine dahil ettiğini, bu nedenle bazı uluslararası kaynaklarda Türkiye-İsrail ticaretinin devam ettiği algısının oluştuğunu belirtti. Filistin’in kendi limanına sahip olmaması nedeniyle, tüm ihracatın İsrail limanları üzerinden geçtiği ancak bu işlemlerin Filistin’e yönelik olduğu vurgulandı. Bakanlık, çelik, çimento ve elektronik ürünlerdeki ihracat artışlarının Filistin’in ihtiyaçlarına yönelik olduğunu ve bu ürünlerin savaş koşullarında bile 6 milyonluk nüfusun temel gereksinimlerini karşılamayı amaçladığını ifade etti.
ULUSLARARASI TEPKİLER VE İDDİALAR
Türkiye’nin İsrail ile ticareti durdurma kararı, uluslararası alanda yankı uyandırdı. İsrail Dışişleri Bakanı, Türkiye’nin kararını Dünya Ticaret Örgütü kurallarına aykırı bulduğunu belirtirken, İsrail’in alternatif ithalat kaynakları arayışına girdiği ifade edildi. Türkiye, bu süreçte Filistin’e insani yardım sevkiyatını artırarak, Gazze’deki krize destek olmayı sürdürdü. Bakanlık, bazı medya organlarının ve İsrail kaynaklı verilerin, Türkiye’nin ticaret yasağını bypass ettiği yönünde yanlış bir algı oluşturmaya çalıştığını savundu.
Kamuoyunda, özellikle sosyal medyada, Türkiye’nin Filistin’e yaptığı ihracatın İsrail’e yöneldiği iddiaları tartışma yarattı. Bakanlık, bu iddiaların asılsız olduğunu ve Filistin’e yapılan ticaretin şeffaf bir şekilde yürütüldüğünü vurguladı. Türkiye, İsrail’in Gazze’deki eylemlerine karşı diplomatik ve ticari adımlarını sürdüreceğini, aynı zamanda Filistin’e destek olmak için ticaretin kontrollü şekilde devam edeceğini belirtti. Bakanlık, resmi verilere dayanmayan haberlerin İsrail’in çıkarlarına hizmet ettiğini ve bu tür yalanlarla mücadele edileceğini ifade etti.
Türkiye İsrail ile ticareti ne zaman durdurdu?
Türkiye, 9 Nisan 2024’te 54 ürün grubunda ihracatı durdurdu ve 2 Mayıs 2024’te İsrail ile tüm ticari ilişkileri tamamen sonlandırdı. Bakanlık, o tarihten bu yana gümrüklerde İsrail ile işlem yapılmadığını belirtti.
Türkiye’den Filistin’e yapılan ihracat İsrail’e mi gidiyor?
Filistin’e yapılan ihracat, yalnızca Filistinli ithalatçılar ve Filistin adresleri için onaylanıyor. İsrail’in limanları üzerinden geçen bu ticaret, Filistin Bakanlığı’nın izniyle gerçekleşiyor ve İsrail’e yönelik olmadığı vurgulanıyor.
Türkiye’nin İsrail ile ticaret hacmi ne kadar azaldı?
7 Ekim 2023’ten 2 Mayıs 2024’e kadar Türkiye’nin İsrail ile ticareti yaklaşık %30 azaldı. 2 Mayıs’tan itibaren ise tüm ihracat ve ithalat durduruldu, 2022’deki 9,5 milyar dolarlık ticaret hacminden vazgeçildi.
