Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda, iklim değişikliğiyle daha etkin mücadele amacıyla hazırlanan İklim Kanunu Teklifi’nin ilk 4 maddesi onaylandı. AK Parti tarafından sunulan 20 maddelik teklif, 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşmayı ve yeşil dönüşümü desteklemeyi amaçlıyor. Kanunun ilk aşamada kabul edilen maddeleri, sera gazı emisyonlarının azaltımı, iklim adaleti ve kurumsal çerçevenin esaslarını düzenliyor.
İKLİM KANUNUNDA NELER VAR?
İklim Kanunu Teklifi, yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadelede kapsamlı bir çerçeve sunuyor. Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetleri, teklifin temel taşlarını oluşturuyor. Planlama, uygulama araçları, gelirler, izin ve denetim mekanizmaları ile yasal ve kurumsal düzenlemeler de kanunun kapsamına dahil edildi.
Teklifte “Adil geçiş”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “İklim adaleti”, “Gönüllü karbon piyasaları” ve “Gömülü sera gazı emisyonları” gibi tanımlar yer alarak, Türkiye’nin uluslararası iklim politikalarına uyum sağlaması hedefleniyor.
Kanun, Türkiye’nin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesini dikkate alarak hareket edeceğini belirtiyor. Eşitlik, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık ve adil geçiş gibi yaklaşımlar, mücadelede esas alınacak ilkeler olarak öne çıkıyor.
Ulusal Katkı Beyanı çerçevesinde, net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için ülkenin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları gözetilecek. Bu bağlamda, kamu kurumları ve özel sektörün iş birliğiyle alınacak önlemler, kanunun uygulanabilirliğini artırmayı amaçlıyor. Çevrimiçi paylaşımlarda, bu ilkelerin uygulanabilirliği konusunda iyimser görüşlerin yanı sıra, özellikle sanayi sektöründeki maliyet artışlarına dair endişeler dile getirildi.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAŞKANLIĞI’NIN ROLÜ
İklim Değişikliği Başkanlığı, kanunun uygulanmasında kilit bir rol üstleniyor. Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin ilerlemesi, Başkanlık tarafından yıllık bazda izlenecek. Gerekli görülen tedbirlerin alınması için kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, faaliyet ve standartları belirlemek, gelişmeleri takip etmek ve karbon fiyatlandırmasına ilişkin piyasaya dayalı mekanizmaları düzenlemek, Başkanlığın yetki alanında bulunuyor. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na uygun şekilde, kamu kurumları ve özel sektörden bilgi, belge ve veri talep etme yetkisi de Başkanlığa tanınıyor.
Başkanlık, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’ndan öncelikli olarak veri temin edecek ve kendi ürettiği verileri bu platforma aktararak kamu kurumlarıyla paylaşacak. Platformda bulunmayan veriler ise ilgili kurumlarla protokol yoluyla elde edilecek.
Milli savunma ve milli güvenliğe ilişkin bilgi ve belgelerin paylaşımı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile ilgili bakanlık tarafından ortaklaşa belirlenecek usullere tabi olacak. Bakanlık, gerektiğinde yetkilerini yazılı ve açıkça tanımlanmış sınırlarla Başkanlığa devredebilecek. Bu düzenleme, iklim politikalarının merkezi bir otorite tarafından yönetilmesini ve yerel düzeyde uygulanmasını kolaylaştırmayı hedefliyor.
KAMU VE ÖZEL SEKTÖRÜN SORUMLULUKLARI
Kanun, kamu kurumları ve gerçek/tüzel kişileri, kamu yararı gözetilerek alınacak tedbirlere uymak ve uygulamakla yükümlü kılıyor. Bu kapsamda, kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde plan ve projeler geliştirilecek, uygulanacak ve iş birliği yapılacak. Tedbirlerin süresinde hayata geçirilmesi, iklim değişikliğiyle mücadelede etkinliği artırmayı amaçlıyor.
Kabul edilen maddeler, Türkiye’nin iklim politikalarını hem ulusal hem de yerel düzeyde güçlendirmek için kamu-özel sektör iş birliğini zorunlu hale getiriyor. Çevrimiçi tartışmalarda, bu yükümlülüklerin özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için ek maliyetler getirebileceği, ancak uzun vadede çevresel fayda sağlayabileceği belirtildi.
TBMM Genel Kurulu’nda ilk 4 maddenin kabulü sonrası birleşime ara verildi ve görüşmeler 10 Nisan 2025 saat 14.00’e ertelendi. Kanunun kalan 16 maddesinin görüşmeleri, önümüzdeki günlerde devam edecek. Teklifin tamamının yasalaşmasıyla, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelede daha somut adımlar atması bekleniyor.
Çevrimiçi platformlarda, kanunun ilerleyen maddelerinde Emisyon Ticaret Sistemi’nin detaylarının ve cezai yaptırımların nasıl şekilleneceğinin merakla beklendiği ifade ediliyor. Bu süreçte, İklim Değişikliği Başkanlığı’nın yetkilerinin uygulanabilirliği ve sektörler üzerindeki etkisi yakından takip edilecek.
İklim Kanunu Teklifi’nin amacı nedir?
İklim Kanunu Teklifi, yeşil büyüme vizyonu ve 2053 net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadele etmeyi amaçlıyor. Sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum faaliyetleri ve bu süreçte yasal-kurumsal çerçevenin oluşturulması temel hedefler arasında yer alıyor. Kanun, Türkiye’nin uluslararası iklim politikalarına uyumunu da desteklemeyi planlıyor.
İklim Değişikliği Başkanlığı ne yapacak?
İklim Değişikliği Başkanlığı, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve uyum faaliyetlerini yıllık bazda izleyecek, kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak ve karbon fiyatlandırma mekanizmalarını düzenleyecek. Kamu ve özel sektörden veri talep etme yetkisine sahip olacak ve Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’nu kullanarak verileri yönetecek. Ayrıca, gerekli tedbirlerin alınması ve standartların belirlenmesi gibi görevleri üstlenecek.
