Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi, 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olan kişilere erken emeklilik olanağı sağlıyor. Ancak, prim gününü tamamlamayan sigortalılar bu haktan fiilen yararlanamıyor. Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, özellikle kadın sigortalıların doğum ve iş hayatına ara verme gibi nedenlerle prim günlerini tamamlamada sorun yaşadığını belirterek, EYT kapsamındaki hakların sınırlı olduğunu vurguladı.
PRİM GÜN EKSİKLİĞİ EYT’NİN ÖNÜNDEKİ EN BÜYÜK ENGEL
Örnek olarak, 1979 doğumlu ve Ocak 1999’da sigortalı olan bir kadın çalışan, toplam prim günü 1500 gün ise emekli olabilmek için 4475 gün prim eksiği bulunuyor. Erdursun, “Doğum borçlanması veya yurt dışı borçlanması hakları yoksa, eksik günleri yalnızca çalışarak veya isteğe bağlı prim ödeyerek tamamlayabilir. 4475 günün tamamlanması yaklaşık 12 yıl 5 ay sürecektir ve kişi 58 yaşını geçerek emekli olur” dedi.
Bu durum, EYT düzenlemesinde yer alan yaş avantajının prim gün eksikliği nedeniyle kadın sigortalılar için geçersiz kalabileceğini ortaya koyuyor. Erdursun, “EYT kapsamına girseniz de prim gününü dolduramazsanız, yaş haddini aşacağınız için fiilen yararlanamazsınız” diyerek uyarıda bulundu.
3600 VE 5400 GÜNLE EMEKLİLİK SEÇENEKLERİ
3600 prim gününü tamamlayan kadın sigortalılar, 58 yaşında emekli olabiliyor. Ancak, sigortalının çalışamaması durumunda eksik prim günlerini yalnızca Bağkur üzerinden isteğe bağlı prim ödeyerek tamamlaması mümkün. Bu durumda kadınlar 56 yaşında 5400 gün, erkekler ise 58 yaşında 5400 gün Bağkur üzerinden emekli olabiliyor.
Emeklilik hesabında “son 2520 gün kuralı” da kritik önem taşıyor. En az 1261 gün SSK’lı çalışması olanlar, emekliliğini SSK üzerinden gerçekleştirebiliyor. Bu nedenle prim günlerinin düzenli şekilde tamamlanması erken emeklilik açısından belirleyici bir faktör.
BAĞKUR VE BORÇLANMA HAKLARI
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, Bağkur’lular için emeklilik şartlarında önemli bir düzenlemeye işaret etti. 2028 yılına kadar, Bağkur’da emeklilik için gereken 9000 gün şartının 7200 güne düşürülmesi planlanıyor.
Kadın sigortalılar bazı haklar sayesinde prim gün sayılarını hızla artırabiliyor:
Doğum borçlanması (en fazla 3 doğum için 2160 gün)
Yurt dışı borçlanması (3201 sayılı yasa)
Usta öğreticilik, doktora, askerlik gibi süreler (5510 sayılı Kanun 41. madde)
İsteğe bağlı sigorta primleri, brüt asgari ücretin %32’si üzerinden hesaplanıyor ve 2025 itibarıyla yaklaşık 8.321,76 TL. Çalışmayan kişiler, bu ödemelerle eksik prim günlerini tamamlayabiliyor.
