Türkiye’de emeklilik sisteminde 16 milyon emekliyi ilgilendiren yeni bir düzenleme için çalışmalar hızlandı. Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde prim günü fazla olanların daha yüksek maaş alacağı, genç emeklilerin çalışmaya devam etmesinin teşvik edileceği bir sistem öngörülüyor.
EMEKLİLİKTE YENİ MAAŞ HESAPLAMA SİSTEMİ
Mevcut emeklilik sisteminde maaşlar, 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üçlü bir yapıyla hesaplanıyor, bu da eşitsizliklere neden oluyor. Yeni düzenleme, Aylık Bağlama Oranı’nı (ABO) sadeleştirerek tek bir formül getirmeyi ve prim gün sayısını maaş hesaplamasında daha etkili hale getirmeyi planlıyor. Uzun süre yüksek prim ödeyenler, özellikle SSK’lılar, daha yüksek maaş alacak, Bağ-Kur’luların düşük maaş sorunu çözülecek.
Orta Vadeli Program’da, güncelleme katsayısının sabitlenmesi öneriliyor; böylece 2024’te emekli olanların 2025’tekilere göre yüzde 30 daha yüksek maaş aldığı adaletsizlik giderilecek. Örneğin, 2024’te katsayı 1,4544 iken, 2025’te 1,3920’ye düşmesi bekleniyor, bu da maaş farkı yaratıyor. Ekonomistlerin aktardığına göre, yüksek prim ödeyen Bağ-Kur’lular artık hak ettikleri maaşı alacak. Sistem, 1,8 çalışana 1 emekli düşen mevcut dengesizliği 4 çalışana 1 emekli oranına yaklaştırmayı hedefliyor.
EMEKLİLİKTE YENİ SİSTEM NASIL OLACAK?
Yeni sistem, prim gün sayısını artırarak çalışanları sistemde daha uzun süre tutmayı amaçlıyor. Şu anda 3600 günle emekli olanlarla 9000 günle emekli olanlar arasında maaş farkı az, bu da adaletsizlik yaratıyor. Düzenlemeyle, 7200-9000 prim günü olanlar daha yüksek maaş alacak, özellikle genç yaşta emekli olup çalışmaya devam edenler teşvik edilecek. Kamu Denetçisi’nin TBMM’ye sunduğu raporda, bu değişikliğin kayıt dışılığı azaltacağı vurgulandı.
Bağ-Kur’luların prim gün sayısının 9000’den 7200’e düşürülmesi de gündemde, bu sayede esnaf 5 yıl erken emekli olabilecek. Ancak, EYT sonrası kademeli emeklilik talepleri, Maliye’nin bütçe yükü endişesiyle henüz kabul görmedi.
Yeni Emeklilik Sistemi Kimleri Kapsayacak?
Düzenleme, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan emekli olacak herkesi kapsayacak. Prim günü fazla olanlar ve yüksek prim ödeyenler daha yüksek maaş alacak. Genç emekliler, çalışmaya devam ederek avantaj sağlayacak.
Prim Günü Fazla Olanlar Ne Kadar Fazla Maaş Alacak?
Prim günü 7200-9000 arasında olanlar, mevcut sisteme göre daha yüksek maaş alacak, ancak kesin miktar yeni formüle bağlı. Ortalama 250-350 TL ek katkı sağlanabilir. Taban maaş 14.468 TL’den artırılabilir.
Yeni Sistem Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?
Orta Vadeli Program kapsamında düzenlemeler 2025’te TBMM’ye gelecek. 2024 sonuna kadar yasalaşması bekleniyor. Uygulama, 2025’te emekli olacakları etkileyecek.
