Kahramanmaraş merkezli depremler, sadece binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmadı, aynı zamanda Türkiye ekonomisine de ciddi bir darbe vurdu. Yapılan hesaplamalara göre, toplam ekonomik kayıp 103.6 milyar dolar civarında.
DEPREMİN İHRACATA ETKİSİ
Depremlerin ekonomik etkisi, imalat sanayinde 8 bin 599 firmanın toplam 81 milyar 155 milyon TL hasar görmesiyle kendini gösterdi. Bu hasarın bina, makine ve stok kayıplarından oluştuğu belirtilirken, deprem bölgesinde 2023 yılında ihracatın bir önceki yıla göre yüzde 13 düştüğü kaydedildi.
Bu düşüş, Türkiye’nin genel ihracat artışını yüzde 1 ile sınırlarken, 2023 yılında bütçe açığının genişlemesinde de önemli bir rol oynadı. Bütçe açığının yüzde 3.2’si, doğrudan deprem harcamalarından kaynaklandı.
Merkezi bütçeden deprem hasarları için 2023’te 1 trilyon liraya yakın harcama yapıldı ve 2024 için bu rakam 1 trilyon 28 milyar lira olarak tahmin edildi. Bu harcamalar, sadece hasarların giderilmesini değil, aynı zamanda ekonomik toparlanmanın hızlandırılmasını hedefliyor.
Deprem bölgesindeki ekonomik faaliyetlerin tekrar canlandırılması için alınan önlemler, orta ve uzun vadede ekonomik kayıpların telafi edilmesine yönelik.
DEVLET, FİNANSAL DESTEK VE TEŞVİKLER SUNDU
Depremden etkilenen esnaf ve sanatkarlara yönelik, Şubat-Kasım 2023 döneminde Halkbank tarafından sağlanan 1 yıl geri ödemesiz 5 yıl vadeli kredi desteği 6.7 milyar lirayı buldu. Toplamda, Şubat 2023-Aralık 2024 döneminde 41 milyar 451 milyon lira kredi ve kefalet desteği sağlandı. 2024’te ise Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Destek Programı kapsamında 21 bin işletmeye 7.3 milyar lira destek ödemesi yapıldı.
Bu finansal destekler, işletmelerin ayakta kalmasına ve ekonomik faaliyetlerin devam etmesine yardımcı olmayı amaçlıyor. Devlet, aynı zamanda deprem bölgesindeki iş yerlerinin yeniden açılması ve işletmelerin yeniden canlanması için çeşitli teşvik ve hibeler sunarak, ekonomik toparlanmayı hızlandırmayı hedefliyor.
İSTİHDAM PROJELER HAYATA GEÇİRİLDİ
stihdamı koruyabilmek adına, depremden etkilenen 10 ilde Toplum Yararına Program (TYP) uygulandı ve 77 binden fazla istihdam kontenjanı oluşturuldu. Bu program kapsamında, işçi çıkarmalarını önlemek için “Kısa Çalışma Ödeneği” devreye alındı ve 111 binden fazla kişiye 1 milyar lira ödeme yapıldı. Ayrıca, “Nakdi Ücret Desteği” ile 82 bin kişiye 700 milyon lira ücret desteği sağlandı.
İstihdama Dönüş Programı ile 33 bin kişi eğitim ve kurslardan faydalandı. Bu programlar, 2024 sonuna kadar devam ederek, depremzedelerin iş gücüne geri dönmesini sağladı ve istihdam sayısını 1 milyon 936 bine çıkardı. Sosyal güvence konusunda da adımlar atılarak, sağlık güvencesi olmayanlara destek sağlandı. Bu çabalar, hem ekonomik hem de sosyal toparlanmayı desteklemek üzere kapsamlı bir yaklaşımı yansıtıyor.
