Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 22. yılına girerken 1,39 trilyon TL’lik fon büyüklüğü ve 17,2 milyon katılımcıyla büyümeyi sürdürüyor. Otomatik Katılım Sistemi (OKS) ile birlikte altın fonlarına ilgi artarken, 18 yaş altı katılım 1,5 milyona yaklaştı. Kısmi ödeme ve kredi teminatı gibi yenilikler, sistemin uzun vadeli tasarruf katkısını güçlendiriyor.
BES’İN FON BÜYÜKLÜĞÜ ARTIYOR
31 Mart 2025 itibarıyla BES ve OKS’nin toplam fon büyüklüğü, devlet katkısı dahil 1 trilyon 391 milyar 501 milyon TL’ye ulaştı. 2024 sonunda 1 trilyon 227 milyar 229 milyon TL olan fon büyüklüğü, üç ayda 164 milyar TL’lik artış gösterdi. BES’te gönüllü katılım fonları 1 trilyon 297 milyar 419 milyon TL’ye, OKS fonları 94 milyar 82 milyon TL’ye yükseldi. Toplam katılımcı sayısı 17 milyon 249 bin 586’ya ulaştı, BES’te 9 milyon 692 bin 368, OKS’de 7 milyon 557 bin 218 kişi sisteme dahil oldu.
Katılımcı sayısındaki artış, özellikle gönüllü BES’te dikkat çekiyor. OKS’de 45 yaş altı çalışanların otomatik katılımı, 20 Ocak 2022’den itibaren 45 yaş üstü çalışanların da talepleriyle genişledi. Sistem, 4A (SSK) ve 4C (Emekli Sandığı) statüsündeki çalışanları kapsıyor. Takasbank’ta saklanan birikimlerin güvenliği, katılımcıların sisteme güvenini artırıyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin mobil uygulaması, birikim takibini kolaylaştırıyor. BES, 2023’te 8,7 milyon katılımcıya sahipken, 2025’te 17,2 milyona ulaşarak ülke ekonomisine katkı sağlıyor.
18 YAŞ ALTI KATILIMDA YÜKSELİŞ
Haziran 2021’de başlayan 18 yaş altı BES uygulaması, 31 Mart 2025’te 1 milyon 494 bin 184 katılımcıya ulaştı. Bu grubun fon büyüklüğü, devlet katkısı dahil 43,6 milyar TL’ye yükseldi. En yoğun katılım sıfır yaş grubunda gerçekleşti, ebeveynler çocukları için erken birikim yapmaya odaklandı. 18 yaş altı için asgari katkı payı düşük tutularak erişim kolaylaştırıldı.
Altın fonları, BES’teki birikimlerin %37’sini oluşturarak 7 milyon yatırımcının tercihi oldu. Son bir yılda %70-80 getiri sağlayan altın fonları, enflasyon karşısında koruma arayanlar için cazip hale geldi. Faizli fonlar 832 milyar TL, faizsiz fonlar 344 milyar TL’lik paya sahip. OKS’de faizsiz fonlar 48 milyar TL ile öne çıkıyor. Uzmanlar, altın fonlarının yüksek getirisinin, jeopolitik riskler ve altın fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandığını belirtiyor. Yatırımcılar, portföy çeşitliliği için hisse senedi ve dış borçlanma araçlarını da değerlendiriyor.
KREDİ TEMİNATI OLARAK BES BİRİKİMLERİ GÖSTERİLİYOR
BES birikimleri, 2023’ten itibaren kredi teminatı olarak kullanılmaya başladı. 31 Mart 2025 itibarıyla 1.386 kredi başvurusunda 292 milyon TL teminat gösterildi. Emeklilik şirketleri, 1.224 krediye 250 milyon TL teminat onayı verdi, kesinleşen kredilerin teminatı 241,6 milyon TL oldu. Alacağın devri sözleşmesiyle birikimlerin bankalara teminat gösterilmesi, katılımcıların likidite ihtiyacını karşılıyor. Sosyal medyada, uygulamanın acil nakit ihtiyaçlarında BES’in değerini artırdığı belirtiliyor.
Kısmi ödeme uygulaması, evlilik ve konut alımı için 2023’te başlatıldı. Mart 2025’e kadar 372 sözleşmeden 235 milyon TL çekildi; 225 milyon TL konut, 10 milyon TL evlilik için kullanıldı. Katılımcılar, birikimlerinin %50’sine kadar çekim yapabiliyor. Devlet katkısı hariç birikimlerin devredilebildiği bu sistem, esneklik sağlıyor. Uzmanlar, uygulamanın genç katılımcıları sisteme çektiğini, ancak erken çekimlerin uzun vadeli birikimi azaltabileceğini vurguluyor.
BES VE OKS İÇİN DEVLET KATKILARI DİKKAT ÇEKİYOR
BES ve OKS’de devlet katkısı, sistemin cazibesini artırıyor. Katkı payının %30’u devlet katkısı olarak ödeniyor; 2025’te üst sınır 312.066 TL, devlet katkısı limiti 93.619 TL. OKS’de cayma hakkını kullanmayanlara 1.000 TL başlangıç katkısı, 10 yıllık gelir sigortası tercih edenlere %5 ek katkı veriliyor. BES ve OKS sözleşmeleri için ayrı ayrı devlet katkısı alınabiliyor. E-Devlet üzerinden son iki yılın katkı tutarları sorgulanabiliyor.
Uzmanlar, portföy çeşitliliğini öneriyor. Genç yatırımcılar için altın, hisse senedi ve dış borçlanma fonları, emekliliğe yaklaşanlar için para piyasası ve temkinli değişken fonlar uygun görülüyor. Fon işletim gider kesintisi (FİGK) %0,85, toplam gider kesintisi (FTGK) %1,09 ile sınırlı. Faizsiz fonlar, katılım bankacılığı prensiplerine uygun seçenekler sunuyor. Sosyal medyada, altın fonlarının %37’lik payı “güvenli liman” arayışına bağlanıyor. Yatırımcılar, Emeklilik Gözetim Merkezi’nin BES Mobil uygulamasını kullanarak fon performansını izliyor.
