Türkiye, AB’nin ısrarla güncellemediği ‘Gümrük Birliği’nin dışında farklı platformlarda partner ülkelerle iş birlikleri için yeni fırsatlara bakıyor. Prof. Dr. Hasan Köni “Türkiye’nin BRICS konusundaki tutumu AB’nin Gümrük Birliği Anlaşması’nın yenilenmesi konusundaki tavrını da etkileyebilir” dedi.
Türkiye, ‘Gümrük Birliği’nin güncellenmesi konusunda AB Komisyonu ve AB’ye üye ülkelerindeki muhataplarıyla siyasi ve teknik seviyede yoğun görüşmeler gerçekleştiriliyor ancak yenilemeyle ilgili henüz bir gelişme sağlanamaması Ankara’yı yeni arayışlara itti. Önce Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’dan, ardından da Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov’dan gelen açıklamalar sonrası gözler önümüzdeki hafta Rusya düzenlenecek BRICS toplantısına çevrildi.
Türkiye’nin BRICS’e üye olabileceği, topluluğun bir sonraki zirvesinde konunun gündeme geleceğini belirtilirken, Moskova’da Türkiye’den verilen mesajlar olumlu karşılandı. Bakan Fidan 10-11 Haziran’da Rusya’da düzenlenecek BRICS Dışişleri Bakanları Toplantısı’na katılmaya hazırlanıyor. Bir sonraki zirve ise yine Rusya’nın ev sahipliğinde 22-24 Ekim’de Kazan’da yapılacak.
BATI’DA VE DOĞU’DA AÇILIM
İstanbul Kültür Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Hasan Köni, pazar sistemlerinin sona erdiğini ve Avrupa alanı, Asya alanı, Afrika alanı gibi yeni alanların doğduğunu belirtti. Türkiye’nin bir seçim yapması gerekebileceğini ifade eden Köni “Türkiye Avrupa bölgesinde olmaya çalıştı ancak orada bazı sorunlar yaşandı, dışladılar bizi. AB Türkiye’nin isteklerini kabul etmedi. Ankara, Sudi Arabistan veya emîrliklerle olan ilişkilerinden memnun. Batı veya Afrika ülkeleri bunu yapamıyor ancak Türkiye, barış gibi konularda Orta Doğu’da aktif rol alıyor, temaslarda bulunuyor” dedi.
Fidan’ın Çin temaslarına değinen Köni, Ankara’nın Pekin’den teknoloji transferi isteğinde bulunduğunu belirtti. Teknoloji yatırımlarında kıymetli madenlerin önemine dikkat çeken Köni, Eskişehir’deki rezerv kaynaklarına atıfta bulunarak, şunları kaydetti:
“Türkiye ABD’den veya Avrupa’dan teknoloji transferi beklemiyor ancak Çin’den bu mümkün olabilir. Türkiye’nin bu konuda yeterince rezerv kaynağı var. Rusya-Ukrayna savaşı ile İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları sonucunda Kuzey ve Güney koridorlar kapandı.
Türkiye, Irak üzerinden Kalkınma Yolu Projesi’ni aktifleştirerek orta koridora dikkati çekiyor. Bu noktada Türkiye’nin önemi adım adım artıyor. Sırbistan ve Macaristan gibi ülkeler Çin mallarını çok alır. Türkiye hem Batı’da hem de Doğu’da açılım yapıyor.
Rusya’nın coğrafyasındaki etkisi azaldıkça Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri üzerindeki etkisi artıyor. Avrupa’nın ekonomisinin de çok iyi olmadığı dikkate alınırsa Türkiye, yeni beliren küresel düzeyde bir takım boyutlar yakalayabilir. Türkiye’nin BRICS konusundaki tutumu AB’nin Gümrük Birliği Anlaşması’nın yenilenmesi konusundaki tavrını da etkileyebilir. Batı’nın bu adımlara reaksiyonları ne olacak bekleyip görmek lazım.”
BRICS’TE HANGİ ÜLKELER VAR?
2006’da Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in ortaklığında BRIC olarak kurulan örgütün adı, Güney Afrika’nın da katılmasıyla BRICS olarak değiştirildi. 2023’te alınan genişleme kararıyla birlikte Mısır, Etiyopya, İran ve BAE topluluğa katıldı. Daha önce üyelik yönünde girişimde bulunan Arjantin başvurusunu geri çekerken, Suudi Arabistan katılım sürecini beklemeye aldı.
