Türkiye, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremlerle sarsıldı. ‘Asrın felaketi’ olarak nitelenen depremlerde 50 binden fazla insanımız hayatını kaybederken, binlerce konut kullanılamaz hale geldi. Depremin yıl dönümü yaklaşırken, olayın Türkiye ekonomisi üzerindeki etkisi hâlâ hissediliyor.
2023 yılında Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen ve Türkiye’de büyük yıkıma neden olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki depremin üzerinden bir yıl geçti. Bölge toparlanmaya çalışırken, depremin oluşturduğu insani, sosyal, kültürel ve ekonomik tahribat giderilmeye çalışıyor.
50 BİNDEN FAZLA İNSANIMIZ HAYATINI KAYBETTİ
Deprem, 11 ili etkiledi ve 50.000’den fazla insanın hayatını kaybetmesine, 680 bini konut, 170 bini iş yeri olmak üzere toplam 850 bin bağımsız bölümün de ağır hasar almasına neden oldu. Ulaşım, enerji, iletişim, tarım ve sanayi sektörlerinde büyük hasarlara yol açtı. Deprem bölgesi, Türkiye’nin GSYH’nin yüzde 10’unu, istihdamın yüzde 13’ünü, tarımsal üretimin yüzde 15’ini oluşturuyordu ve enerji güvenliği açısından kritik bir kapasiteye sahipti. Yaşanan yıkım nedeniyle ekonomide toparlanması zor kayıplar meydana geldi. En büyük darbelerden birini ise bölgedeki tarım sektörü aldı. Depremin tarımda oluşturduğu zarar 24,2 milyar lirayı buldu.
DEPREMİN EKONOMİYE MALİYETİ 100 MİLYAR DOLARI AŞIYOR
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından yapılan kapsamlı bir araştırma, depremden etkilenen 11 ilde yeniden kalkınma maliyetinin 5 yıllık bir dönemde yaklaşık 150 milyar dolara ulaşacağını gösteriyor. Milli gelirden yüzde 9,8 pay alan bölge, 14 milyonluk bir nüfusa ev sahipliği yapıyor. Söz konusu araştırmaya göre, en büyük maliyet kalemini yüzde 60 pay ile inşaat oluşturuyor ve bunun yarısının da kamu kaynaklarıyla finanse edilmesi öngörülüyor. İnşaatı yüzde 24 ile mal kayıpları (taşıt, demirbaş, stok ve tüketim malları) ve yüzde 10 ile hane halkı destekleri takip ediyor. Deprem kaynaklı bu harcamaların, ilk yıllarda milli gelirin yüzde 2,5 ile yüzde 3,5 bandında seyredeceği ve toplamda yüzde 8 civarında bir ek finansman ihtiyacı oluşturacağı belirtiliyor.
Dünya Bankası (WB), depremin oluşturduğu doğrudan maddi hasarın 34,2 milyar dolar olduğunu açıkladı. Yeniden imar ve enkaz kaldırma maliyetleri de eklenince bu miktarın iki katına yükseleceği tahmin ediliyor. Dünya Bankası, depremden 3 gün sonra Türkiye için enkaz kaldırma çalışmaları ve yardımlar için ilk etapta 1 milyar 780 milyon dolarlık bir yardım paketi duyurmuştu. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) 27 Şubat tarihindeki değerlendirmesinde, deprem sonucu fiziksel hasarın 34,2 milyar dolar olduğu belirtildi. UNDP’ye göre toparlanma sürecindeki maliyetlerde bu rakam iki veya üçe katlanabilir. Hükümet öncülüğünde yapılacak uzun dönemli bir ihtiyaç analizi neticesinde ise tutarın 100 milyar doları aşacağı öngörülüyor.
