Yeni dünya düzeni metaverse üzerine kuruluyor

Teknoloji ve dijital dünyanın dinamikleri gün geçtikçe değişim ve dönüşüm yaşıyor. Peki hayatımızın her noktasında karşımıza çıkan Metavarse’ün ne olduğunu gerçekten biliyor muyuz? Adını sıklıkla duysak da sınırları henüz çizilemeyen ve hala tam olarak ne anlama geldiğini bilmediğimiz Metaverse’ü XR Masters CEO’su, Uluslararası Open AR Cloud (OARC) Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Türkiye'nin ilk Metaverse Derneği'nin Kurucu Üyesi Ali Cumhur Hantal’a sorduk.

İnternetin, eğitimin, turizmin, kültürün, ticaretin ve hatta insan iletişiminin geleceği olarak da tanımlanan, insanların üç boyutlu öte evrenlerde diğer insanlarla ve üç boyutlu objelerle etkileşime ve iletişime geçeceği bu yeni düzen, Metaverse çağı kuşkusuz yaşamımızda birçok şeyi değiştirecek. Metaverse’ün sanal gerçeklik teknolojisi olarak yıllardır var olduğunu ancak Facebook'un ismini Meta olarak değiştirmesiyle duyulmaya başlandığını söyleyen XR Masters CEO’su, Uluslararası Open AR Cloud (OARC) Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Türkiye'nin ilk Metaverse Derneği'nin Kurucu Üyesi Ali Cumhur Hantal, Metaverse'ün Silikon Vadisi’ndeki uzmanlar tarafından kabul edilen tanımını şu şekilde aktardı; “3 boyutlu evrenler ve içeriklerden oluşan, kişiyi içerisine çektiğinde ordaymış gibi hissettiren, birden fazla kişi tarafından eş zamanlı olarak deneyimlenebilen, sürekliliği olan ve kişinin mülkiyet, kimlik haklarının korunduğu bir ortam. Yani kullanıcılar Metaverse'den çıktığında bile hayat devam ediyor ve bir kullanıcının yaşadığı deneyimi veya bir sanal içerik ile yaşadığı interaksiyonu diğer kullanıcılar da eş zamanlı olarak deneyimleyebiliyor. Bu tanıma uygun birçok sanal gerçeklik tabanlı metaverse örnekleri yıllardan beri varken konvansiyonel artırılmış gerçeklik teknolojisinin yetersizliği yüzünden artırılmış gerçeklik tabanlı metaverse'ler sadece AR Bulutu (AR Cloud) teknolojisinin gelişmesiyle son iki-üç yılda mümkün olmaya başladı.

“TÜRKİYE, DÜNYANIN GERİSİNDE DEĞİL”

Türkiye’nin çok hızlı bir şekilde kendini teknolojilere alıştırabilen ve hemen kullanabilen bir kültüre sahip olduğunun altını çizen Hantal, “Kullanım olarak Avrupa ve dünyada hep üst sıralarda yer alıyoruz. Metaverse'de de Türkiye’de kullanımın seviyesinin dünyanın gerisinde olduğunu düşünmüyorum. Ama var olan start-up'lara yapılan yatırımların ve desteklerin yetersizliği sebebiyle fazla sayıda firma kapsamlı projeler geliştirecek kadar finansal güce sahip olamıyor” diyerek desteklerin az olduğuna dikkat çekti. Bir başka önemli konunun ise açık ve birlikte çalışabilir tek bir Metaverse oluşturmak olduğuna değinen Hantal, bu konuda kendisinin de yönetim kurulu üyesi olduğu Open AR Cloud Derneği'den şu şekilde bahsetti; "Bu konu çok önemli, çünkü önümüzdeki dönemde tek bir Metaverse yerine ‘Multiverse’lerden bahsetmeye başlayacağız.”

STANDARTLAR ÖZGÜRLEŞTİRİYOR

“Standartlar insanlara özgür irade kullanma avantajı veriyor mu?” sorusuna da yanıt veren Hantal şunları söyledi: "Evet veriyor. Bu konuyu bir örnekle açıklamak isterim. Günümüzde kullandığımız interneti düşünelim. Bugün kullandığımız cihaz (Macbook, PC) veya işletim sistemi (iOS,Windows) ne olursa olsun ve hatta hangi tarayıcı (Chrome, Safari veya Edge) kullanırsak kullanalım, kullandığımız tarayıcının URL giriş kısmına bir adres yazdığımızda, o web sitesine ulaşabiliyoruz. Bunu yapabilmemizin sebebi var olan URL ve HTML gibi standartlar. Bu sayede internet açık ve birbiriyle çalışabilir durumda ve bir veya birkaç şirketin kontrolu altında değil. Fakat aynı örneği uygulama pazarları konusunda ne yazık ki veremiyoruz. Bugün iPhone cihazı olan bir kullanıcı sadece Apple App Store’a, Android cihazı olan bir kullanıcı ise sadece Google Play uygulama pazarından uygulama indirebiliyor. Bu iki uygulama pazarı açık değil, birbirleriyle iletişimde değiller ve birer firmaya aitler. İnternet ise açık ve sahibi yok. İşe yakın gelecekte Metaverse’un de büyük “M” harfiyle tek bir Metaverse olarak yazılabilmesi için de standartlar ve protokoller gerekiyor. İşte Open AR Cloud Derneği de burada devreye giriyor. Yaklaşık üç senedir dünyanın en büyük standart geliştiren organizasyonlarından biri olan ve Google’ın KML standardını dünyaya tanıtan Açık Coğrafi Uzamsal Konsorsiyum (Open Geospatial Consortium) ile birlikte çalışarak dünyanın ilk Geopose standardını geliştirmeyi başardık. Şimdi yenileri üzerinde çalışıyoruz. "

“BİZİ GELECEKTE ARTIRILMIŞ İNSAN DEVRİMİ BEKLİYOR”

Metaverse dünyasının yaygınlaşmasıyla dokunmayacağı sektör kalmayacağını söyleyen Ali Cumhur Hantal, öte evrenlerin ilk olarak eğlence ve oyun sektöründe yaygın bir şekilde kullanılmaya başladığını dile getirdi. Şu anda bile birçok sektörü etkilediğini ve alışveriş, turizm, kültür, sanat ve eğitim gibi sektörlerin de yakın zamanda etkileneceğini düşündüğünü söyleyen Hantal, “Üretken yapay zekanın da hayatımıza eklenmesiyle bir AVM'deyken veya yeni bir şehri gezerken akıllı bir AR avatarın bize yol gösterdiğini ve bize bulunduğumuz mekân hakkında bilgiler verdiğini düşünün. Veya evinizde otururken AR gözlüğünüzü takarak Einstein'ın avatarıyla relativite teorisi hakkında sohbet ettiğinizi hayal edin” dedi. “Bizi gelecekte yepyeni bir devrim bekliyor” diyerek önümüzdeki süreçte nelerle karşılaşabileceğimize ilişkin detaylar paylaşan Hantal, son olarak şunları söyledi; “Biz bu jenerasyon olarak İnternet devrimini birlikte yaşadık. Web 2.0 ile kitlesel paylaşım akımını deneyimledik. Bu paylaşılabilirlik müthiş yerlere götürdü bizi. Siz beğenmediğiniz herhangi bir servisi kötü puanladığınız için ben onu almıyorum. Yani Kolektif olarak zekileştik, çünkü kitlesel olarak paylaştık, imece yaptık. Bu dijital devrimdi. Şimdi yeni bir devrim geliyor. Bu devrimde big data, nöro teknoloji, robotik, üretken yapay zekâ, blockchain, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik gibi birçok teknolojinin yakınsaması sonucu bambaşka ve yepyeni "Teknolojilerle Desteklenen İnsanlik Devrimi" olarak da adlandırabileceğimiz "Artırılmış İnsan Devrimini" birlikte yaşayacağız."