Moğolistan, dünyanın en geniş ülkelerinden biri olmasına rağmen 3,6 milyon nüfusu ile dünya ticaretine göz kırpıyor. Ülke nüfusunun yarısı başkent Ulanbator’da yaşıyor. Gobi Çölü’yle ünlü olan ülke, günümüze kadar bozulmadan gelmiş dinozor fosillerine de ev sahipliği yapıyor. Ayrıca ülke deniz seviyesinin 1580 metre yüksekliğinde bulunması sebebiyle oldukça soğuk bir iklime sahip. Hatta sırf bu nedenden ötürü “Mavi Gökyüzü Ülkesi” olarak anılıyor. Şimdi gelelim Mavi Gökyüzü Ülkesi’nin ticarette ön plana çıkaracak fırsatlarına…
Genç yaşlardan itibaren Moğolistan’ın havasını soluyan, dinamiklerini iyi öğrenmiş biri olan DEİK/Türkiye-Moğolistan İş Konseyi Başkanı Özkan Öztürk, 2025 yılında Moğolistan’a altyapı ve ulaşım konusunda oldukça fazla yatırım yapılacağını öngörüyor. Moğolistan siyasetinin, bu yıl içinde durağan olmasını da göz önüne alan Öztürk, yatırım yapacak ülkeleri altın fırsatların beklediğini söylüyor. 2018 yılından bu yana DEİK’te faaliyet gösteren DEİK/Türkiye-Moğolistan İş Konseyi Başkanı Özkan Öztürk, iki dönem başkan yardımcılığının ardından birinci yılını tamamlamış genç girişimci bir başkan oldu. HNC İnşaat olarak 2012 yılından beri Moğolistan’da faaliyet gösterdiklerini belirten Öztürk, Moğol hükümetinden ihale usulü iş alan tek Türk firması olduklarını belirtiyor. Uzun süredir Moğolistan’la bağlarını sürdüren Öztürk, ülkenin atmosferini tanıyan, bilen biri. Bu sebeple DEİK’te de etkin şekilde rol alıyor. Başkanlık döneminde İş Konseyi’nin üye sayısını artırmak üzere çalışmalar yaptığını belirten Öztürk, Moğolistan’a özel bir ilginin olduğunu da ayrıca dile getiriyor.
Özkan Öztürk
“MOĞOLİSTAN RAFLARINDA TÜRK ÜRÜNLERİNİ BULMAK ÇOK KOLAY”
Moğolistan’da kendi firmaları başta olmak üzere inşaat firmalarının orada faaliyet gösterdiğini ifade eden DEİK/ Türkiye-Moğolistan İş Konseyi Başkanı Özkan Öztürk, Moğolistan’la yapılan ticaret kalemlerini şu şekilde anlattı: “İhracat noktasında değerlendirirsek dericilik en başta gelen sektör.
Sonrasında ise kaşmir sektörü önemli. Perakende zinciri olarak hizmet alabiliyoruz Türkiye’de. Moğolistan’ın milli markası olarak adlandırılan Gobi Cashmere’in de firma olarak 2016 yılından bu yana Türkiye mümessilliğini yapıyoruz. Ayrıca sakatat ithalatını gerçekleştiriyoruz. Bazı şahıs firmalar farklı sakatat ürünlerinin Türkiye’ye ihracatını yapıyorlar. Başlıca konular bunlar diyebiliriz. Tabii ki Moğolistan’a giden ürünlere odaklanırsak son yıllarda mobilya sektörü ciddi derecede iç pazarda hizmet veriyor. Öte yandan gıda ürünlerimiz Moğolistan’daki market raflarında çok fazla mevcut. Bunlar dışında inşaat malzemeleri; boya, kalorifer peteği, pencere malzemeleri gibi birçok ürünün iç pazarda Türk markası olarak çok fazla yer aldığını görüyoruz. Böylece Türk ürünlerini bulmak çok kolay hale geldi ülkede.”
“2025 YILI BOYUNCA TİCARET HACMİ ARTACAK”
2024 yılı Moğolistan’ın seçim dönemiydi. Milletvekili ve belediye seçimleriyle birlikte ciddi bir rekabet ortamı vardı. Bunun etkisiyle elbette iki ülke arasındaki ticari ilişkilerde bir yavaşlama oldu. 2024 yılı değerlendirmesi yaparken Moğolistan’ın iç yapısını anlatan Öztürk, “Moğolistan’la potansiyeli düşük bir ticaret hacmimiz vardı” diyor.
2025’te Moğolistan’daki oturmuş koalisyon hükümetinden ötürü olumlu bir tablo çizen Öztürk, “Ciddi anlamda alt yapı, ulaştırma sektörlerine yatırım yapılacağı öngörülüyor. Dolayısıyla bu durumun ülkemiz için de altın bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Çünkü dünya üzerinde inşaat sektöründe ilk sıralarda yer alan ülkelerden biriyiz. İyi çalışmalar yapan firmalarımız var. Dolayısıyla Moğolistan’da önümüzdeki yıllarda kesinlikle ciddi derecede kalkınma yaşanacağına inanıyorum” diyerek 2025 öngörülerini bildirdi.
“ULAŞIM ÜCRETLERİ ZORLUYOR”
İki ülke arasında iş birliğine öncülük eden Öztürk’ün, süreçte en fazla zorlandığı başlıca konulardan birisi ulaşım. Özellikle turizm aylarında Türk Hava Yolları’nın çok fazla uçuş avantajı olduğuna dikkat çeken Öztürk, maliyetlere ilişkin şu sözlere yer veriyor: “Ticari anlamda düşünürsek Moğolistan’a ulaşmak isteyen insanların daha makul fiyatlarla seyahat etmesi gerektiğine inanıyorum. Moğolistan sadece saydığımız sektörlerle değil, turizm anlamında da çok kıymetli. Orhun Kitabeleri, Bilge Tonyukuk Anıtları gibi eserlerimizin merkezi. Bu durum da turistlerin ilgisini çekiyor. Dolayısıyla ulaşımın uygun fiyatlarla sağlanması önemli.”
“YATIRIMCIYI KORUYACAK HUKUKİ ZEMİN OLUŞTURULMALI”
Öztürk’ün ikinci olarak saydığı zorluk ise iki ülke arasındaki nakliye seferleri. Kaliteli ve doğru hizmet alamadıklarının altını çizen Öztürk, “Nakliye firmalarının iyi seçilmesi, gerekiyorsa iki ülke arasındaki akredite sisteme dahil olacak firmaların hizmet verebilmesi gerektiği inancındayım. Biz Türk şirketleri de Moğol şirketleri de ithalat ihracat sırasında ciddi anlamda zaman açısından ve maddi anlamda kayıplara uğruyoruz. Bunun önlenmesi gerektiğine inanıyorum” diyerek olası sorunlara dikkat çekiyor. Ayrıca bürokrasinin yavaş ilerliyor olmasını da diğer bir zorluk olarak nitelendiren Başkan, “Bürokrasinin daha kolay işliyor olması önemli ve Türk firmalarına ciddi anlamda teşvik imkânları sağlanabilmeli. Yatırımcı olması talep ediliyorsa, yatırımcıyı koruyacak bir hukuk zemini ve teşvik imkânı da verilmesi şart oluyor” diyerek konuya ilişkin gereklilikleri dile getirdi.
“İKİ ÜLKENİN TARİHİ BAĞLARI KUVVETLİ”
İki ülke arasında tarihi bağların kuvvetli olduğunu dile getiren Öztürk, “Moğolistan bizim ata topraklarımız, o topraklardan Orta Asya’ya göç etmiş bir topluluğuz. Belki duygusal bağlardan söz edilebilir ama ticaret bazen duygusallığı kabul etmiyor tabii. Moğolistan gelişmekte olan bir ülke, dolayısıyla çok fazla iş imkânı var. Teknolojimizle, bilgi birikimimizle Moğolistan’da iş yapma imkânımız çok yüksek. Firmalarımızın ziyaretler gerçekleştirerek Moğolistan ile bağlarını kuvvetlendirmesi gerekiyor. Yalnız burada özellikle dikkat etmeleri gereken nokta iyi tercümanlar ve iyi avukatlar eşliğinde bağlantıların kurulması lazım. Aksi taktirde mağduriyetler yaşanıyor ve önüne geçemiyoruz bazen. Bu durum da iki ülkenin ticari ilişkilerini etkileyecek noktalara gelebiliyor” diyerek olası sorunların önüne geçmek için yatırımcıları uyarıyor.
“HÜKÜMETİN BİZE BELLİ İMKÂNLAR VERMESİ GEREKİYOR”
Öztürk, DEİK’in yurt dışına açılan bir iş dünyası kapısı olduğuna ve büyük bir diaspora ortaya koyduğuna vurgu yapıyor ve ekliyor: “Ben 12 yıldır orada yaşıyorum. Dolayısıyla iç pazarı iyi tanıyabilecek kadar ülkeyi tanıdığıma inanıyorum. 17 Ocak 2025 tarihinde İstanbul’da geniş bir katılımla gerçekleştirdiğimiz Türkiye-Moğolistan İş Forumu akabinde görüşmeler yapılmasını hedefliyoruz. Üstelik görüşmeleri belli sektörler özelinde yapmayı planlıyoruz. Bunları sektörel yaparsak daha verimli sonuçlar alacağımıza inanıyoruz. Elbette bunları yapmak için Moğolistan hükümeti ve ticaret odasının bize ön ayak olacak iş imkânları, ihale süreçleri, teşvik planlamaları gibi bazı argümanlar vermeleri lazım. Bunları bize verdikleri taktirde iki ülkenin iş insanlarının bir araya gelmesi daha kolay olacak.”
