Uluslararası ticaretin merkezi Asya- Pasifik mi oluyor?

RCEP Anlaşması’nın temsil ettiği ekonomik büyüklük, ABD-Meksika- Kanada Anlaşması (USMCA) ve Avrupa Ekonomik Alanı’ndan daha büyük. Anlaşmanın getirdiği çeşitli ticari esneklik ve kolaylıklarla uluslararası ticaretin ağırlık merkezi Asya-Pasifik’e doğru kayıyor.

Kasım 2020’de Çin, Japonya, Güney Kore, Avusturalya, Yeni Zelanda ve ASEAN ülkeleri olan Kamboçya, Endonezya, Laos, Myanmar, Filipinler, Tayland, Brunei, Singapur, Malezya, Vietnam tarafından imzalanan RCEP Anlaşması ile dünyanın en büyük ticaret bloğu kurulmuş oldu. Bu 15 ülke dünya nüfusunun yüzde 30’unu ve küresel ekonominin yüzde 30,2’sini kapsıyor; uluslararası ticaretin yüzde 27,4’ünü, doğrudan yabancı yatırımların yüzde 29,8’ini gerçekleştiriyor. RCEP Anlaşması’nın temsil ettiği ekonomik büyüklük, ABD-Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) ve Avrupa Ekonomik Alanı’ndan daha büyük. Anlaşmanın getirdiği çeşitli ticari esneklik ve kolaylıklarla uluslararası ticaretin ağırlık merkezi Asya-Pasifik’e doğru kayıyor.

RCEP’e taraf ülkelerin kendi aralarında uyguladıkları birçok Serbest Ticaret Anlaşması (STA) ve Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) ile çoğu ürün grubunda zaten gümrük vergileri sıfırlanmış veya oldukça düşük seviyeye indirilmiş durumda. Ancak RCEP Anlaşması kapsamında belirli ürün gruplarında gümrük vergilerinin 20 yıllık zaman dilimi içinde daha da düşürülmesi planlanıyor. Anlaşma kapsamında, taraf 15 ülke arasındaki gümrük tarife pozisyonlarının ortalama yüzde 92'sinde gümrük vergi oranları sıfırlanacak, yüzde 6'sında ise azaltım yapılacak. Anlaşma geriye kalan yüzde 2'lik gümrük tarife pozisyonunu kapsamıyor. Bu oranlar her üye ülke için farklılık gösteriyor. Örneğin, Çin için vergi oranının sıfır olarak uygulanacağı tarifeler tüm tarife pozisyonlarının yüzde 91'ini, azaltılan tarifeler ise yüzde 5'ini oluşturuyor. Avusturalya için ise vergi oranının sıfır olarak uygulanacağı tarifeler tüm tarifelerin yüzde 98'ini, azaltılan tarifeler yüzde 1’ini oluşturuyor.

Diğer yandan, Anlaşmaya taraf ülkelerin kendi aralarındaki mevcut STA’lar bazı gümrük tarifelerinde RCEP’e kıyasla daha uygun koşullar sunuyor. Üye ülkeler, ilgili gümrük tarifelerinde hangi anlaşma hükümleri daha uygunsa o anlaşmayı tercih edebilecekler.

RCEP’in çok önemli bulunan bir özelliği de menşe kurallarına getirilen esneklik. Diğer mevcut anlaşmalar kapsamında menşe kurallarına uyum göstermeyen ürünlerin RCEP ile tanınan esnek kurallar ile birlikte RCEP’e taraf bir ülkenin menşeinde olduğu kabul edilebilmekte ve bu sayede bu ürün için RCEP kapsamında tanınan daha uygun gümrük vergi oranlarından faydalanılabilmekte. Bunlara ilaveten, dış ticaretin kolaylaştırılmasını ve maliyetlerin azaltılmasını sağlayan diğer işlemler de RCEP Anlaşması’na taraf ülkelerin kendi aralarındaki ticarette artış sağlayacak birer rekabet avantajı oluşturuyor. “RCEP Onaylanmış İhracatçı” programı kapsamında gümrük süreçlerinin hızlanması ve ihracat prosedürlerinin daha basit hale gelmesi; finans, telekomünikasyon, taşımacılık başta olmak üzere hizmetler ihracatındaki serbestleşme uygulamaları ile de bölge içi ticaret artışının desteklenmesi bekleniyor.

RCEP 1 Ocak 2022 tarihi itibarıyla Avusturalya, Çin, Japonya, Yeni Zelanda ile ASEAN ülkeleri olan Brunei, Kamboçya, Laos, Singapur, Tayland ve Vietnam’da yürürlüğe girdi. Güney Kore’de 1 Şubat’ta yürürlüğe girecek olan Anlaşma’nın Endonezya, Malezya, Filipinler ve Myanmar’da ise onay süreci devam ediyor.