Sağlıkta uzaktan hizmet devrimi

Sağlık sektörü, Türkiye’de yeni uygulanmaya başlayacak olan ‘Uzaktan Sağlık Hizmetleri’ ile mekan ve zamandan bağımsız hizmet sunumu ile büyük kolaylık sağlama yolunda ilerliyor. Şu anda klasik randevu alma işlem sürecinin ikiye ayrıldığını söyleyen Medipol Üniversitesi Eğitim ve Sağlık Grubu Pazarlama Koordinatörü Dr. Uygar Üstün, “Artık hastalara randevularında muayanelerinin online mı, yüz yüze mi istendiği sorulacak ve online tercih edilirse ilgili randevu saatinde ilgili hekim hasta ile ekran başında buluşacak" diyor.

Pandemi sonrasında en hızlı değişen ve gelişen sektörlerin başında şüphesiz ki sağlık sektörü geldi. Pandemiyle beraber gündemimize giren ‘uzaktan’ kavramı sağlık sektörünü de etkisi altına almış durumda. Bu kapsamda uygulanmaya başlanacak olan Uzaktan Sağlık Hizmeti ile bu hizmeti talep eden kişi, hizmetin elverdiği ölçüde muayene edilebilecek. Kişinin tıbbi gözlem, izlem ve takibi ile değerlendirmesi yapılabilecek, teşhis edilmiş hastalıkları kontrol edilebilecek ve kişiye tıbbi danışmanlık verilebilecek. Konunun detaylarına ilişkin bilgileri Medipol Üniversitesi  Eğitim  ve  Sağlık Grubu Pazarlama Koordinatörü Dr. Uygar Üstün ile konuştuk.

Uzaktan Sağlık Sistemi başlıyor. Biz bu sürece nasıl ayak uyduracağız?

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2010 yılında tele sağlık raporu ile ilgili açıklamalarında mesafenin kritik bir faktör olduğu durumlarda uzaktan sağlık hizmeti sunumuyla ilgili konuların önü açılmıştı. Fakat ülkemizde bu konuya temkinli bir yaklaşım tarzı benimsendi. Biliyorsunuz 1982 anayasasında hekim ile hastanın aynı ortamda bulunması gerekiyordu. Gelişen teknoloji mesafenin de kritik olduğu durumlarda bunun ortadan kaldırılmasıyla ilgili bir takım çalışmaları gündeme getirdi. Pandemiyle birlikte özellikle sağlık hizmetlerinin önem kazandığı yıllarda Sağlık Bakanlığı 10 Şubat 2022’de bir yönetmelik yayınladı. Bu yönetmelikle özellikle sağlık hizmetlerinin sunumunda hizmet alan ile hizmeti sunan arasında mesafe olmasına rağmen teknolojik imkanların kullanılmasıyla farklı hizmetlerin verilebilmesinin yolu açılmış oldu. Kuralları koyarken gerekliliklerde ortaya koyulmuş oldu. Nasıl bir hastane ruhsatınız, tıp merkezi ruhsatınız olmadan sağlık hizmeti sunamıyorsanız bu raporla bu işin kuralları da belirlendi.

DOKTOR RANDEVU SAATİNDE HASTANIN KATILIMI İÇİN HAZIR BEKLİYOR OLACAK

Bu durumda uzaktan sağlık hizmeti verecek kurumların da belirlenmesi gerekecek. Bu konu ile ilgili kriter var mı?

Sağlık hizmeti sunabilmek için bir takım gereklilikler olmalıdır. Sağlık kuruluşu olarak ruhsat kapsamında verilen hizmetler gibi uzaktan sağlık hizmetlerinin sunumunda da gereklilikler olacaktır. Kullanılacak sağlık hizmetleri ile entegre hastane bilgi yönetim sistemi denilen yazılımların Sağlık Bakanlığı tarafından akredite edilmesi gerekmektedir. Zaten uzaktan sağlık uygulamalarıyla ilgili çok açık belirtiliyor ki; artık muayene hizmetleri gerekli durumlarda bu metotlarda sunulabilecektir.

Uzaktan sağlık hizmeti almak isteyen herkes bu hizmeti alabilecek mi? Yoksa burada da belli kriterler var mı?

Standart randevu alma süreci hastanenin internet sitesi üzerinden ya da çağrı merkezi üzerinden tamamlanmaktadır. Bu süreç yayımlanan yönetmelik ile iki farklı koldan ilerleyecek, randevular artık online ve yüz yüze randevu olarak ikiye ayrılacak ve seçim hastaya bırakılacaktır. Hasta randevusunu online olarak oluşturduğunda ilgili hekim randevu saatinde muayene yapmak için hastanın görüşmeye katılmasını bekleyecektir. Gerekli rapor, ilaç ve benzeri düzenlemelerde bu şekilde yapılacaktır. Önceki tetkikler yönlendirilen hekim tarafından görülebilecek, notlarınız yine o ekran üzerinden girilebilecektir. Sağlık hizmetlerinde olması gereken özelliklerden bir tanesi de ülke çapında her yerde her branşa ulaşabilme yetkinliğidir. Bunu, bugün çok kısıtlı olan yan branşlarda çok özellikli branşlarda ya da çok önemli işlemlerde az sayıda hizmet sunabilen doktor olması durumlarında çok rahatlıkla kullanabilecektir.

YANLIŞ BRANŞ SEÇİMİNE ÇÖZÜM

Devrim niteliğinde bir yenilik aslında bu durum…

Kesinlikle. Bundan önce tıbbi danışmanlık adı altında çeşitli çağrı merkezi hizmetleri hekimler tarafından verilebiliyordu. Ama asla teşhis koyulamaz, rapor yazılamazdı. Bunun kullanıcısı daha çok özel sağlık sigortası sektörüydü. Onlar sağlık sigortalılarına triyaj dediğimiz doğru branşa yönlendirme veya gereksiz dediği durumlarda hastane kullanımlarının engellenmesi ya da acil durumlarda bilgilendirme ve yönlendirme hizmetleri veriyorlardı. Ama yasal altyapıya oturmuş şekilde değildi. Hekimler tarafın-dan sunulan fakat tanı, teşhis, tedavi uygulanmayan ilaç yazılamayan bir sistemdi. İstatistiki veriler diyor ki fiziksel muayenelerin yüzde 45’inde yanlış branş doktorları tercih edilebiliyor. Yani siz beliniz ağrıdığında fizik tedavi uzmanına mı yoksa beyin cerrahi uzmanına mı gideceğinizi bilmediğiniz için farklı branşlara gidebiliyorsunuz. Bu durumda özellikle özel sağlık sigortası tarafında hizmetin etkin kullanımı kısmını engellemiş oluyorsunuz. Dolayısıyla baktığımız bu rahatsızlıkların yüzde 9’u da tele tıp uygulamaları ile çözülebiliyor. Yani 10 kişiden 1 tanesi hastaneye gitmeden sağlıkla ilgili derdini çözebiliyor.

Dünyada bu durumda hangi konumdayız?

Kuralların, teknolojinin, bilgi güvenliğinin önemi sebebiyle işe başlama süresi olarak daha geç ve temkinli başladık. Baktığımızda NASA’da uzay araçlarındaki astronotlardan tutun da farklı uygulamalarla ilgili 1957-60 yıllarından örnekler var. Sağlık verilerinin takibi, hastalık takibi, hasta takibi ve yaşlı takibi gibi olgularda kullanılabiliyor. Sağlık sektörüne baktığımızda Türkiye’de halk arasında ilaç yazdırma dediğimiz sürekli doktora gitme zorunluluğu olduğu durumlarda, özellikle farklı bir teknoloji ve cihaz kullanılmayacaksa büyük kolaylık sağlayacak.

EKONOMİYİ BELİRLEYEN EN ÖNEMLİ UNSUR; ZAMAN

Bu sistem diğer sistemlere göre daha ekonomik ve avantajlı olabilir mi?

Ekonomiyi belirleyen en önemli unsurlardan bir tanesi zaman. Belli branşta, belli rahatsızlıklar konusunda kesinlikle gerçek muayenenin yerini tutabilecek bütün özellikler sağlanabiliyor. Ücret olarak baktığınızda ise bütün bunlar göz önüne alınarak bu hizmetlerin diğer hizmete göre daha makul fiyata sunulacağı aşikar. Mesai saatinin dışına taşan uygulamalarla, psikoterapi ve diyetisyen tedavilerinde yüzde 60 tekrarını alma ve devamlılığı olan bir iş olduğu için bunların devamlılığında ölçüm gerektiren durumlar haricindeki bütün işlemlerde uzaktan, online bir şekilde hizmet sunulabilecek.

Türkiye sağlık sektöründe çok önemli bir noktaya geldi. Ülkemizdeki sağlık sektörünü değerlendirirseniz neler söylersiniz? Sağlıktan döviz kazanma noktasında şu an hangi aşamadayız?

Şu anda bu popülaritedeki esas gaye; sağlık hizmetlerinin uygun fiyat politikasından ziyade kaliteli, ulaşılabilir ve turizmle desteklenen döviz kazandırıcı hizmet boyutuna yükseltmektir. Sorunuzu hem dijitalleşen dünyada uzaktan sağlık hizmetleri hem de diğer yeniliklerle sağlık turizmi tarafını birleştirerek yanıtlamakta fayda var. Burada en önemli unsur uluslararası hastanın ülkeye gelişini kolaylaştırmak, kaliteli hukuk sistemine uygun bütün gereklilikleri ortaya koyarak iyi bir hizmet sunmak ve sürdürülebilirliğini sağlamak. Özellikle online doktor hizmetlerinin diğer hasta ve hastalık takibi ile ilgili cihazlarla entegre olmuş bir sunumun bu hizmeti çok destekleyeceğini düşünüyorum. Medikal ikinci görüş dediğimiz hastaların gelmeden medikal raporlarını ilgili uzmanlara incelettiği tedavi protokolü ile ilgili bir takım tekliflerini aldığı bir süreç mevcuttur. Hasta bu görüşü almadan sağlık hizmeti almak için kendi ülkesinden ayrılıp başka bir ülkede tedavi olmayı istemez. İlgili doktor, branş veya konseyler tarafından özellikle kaliteli bir sesli görüntülü görüşme alt yapısı, iyi bir tercümanlık alt yapısı ile birlikte sunulduğunda hastaların tedaviye daha sıcak ve olumlu bakacağı aşikardır.

Bizde Medipol Üniversitesi olarak hastanemize ait uygulamalarda yurt dışında temsilcilik ofislerimizin içinde telemedicine ofisleri kurduk. Bu ofislerle doktor, konsey gibi yapılanmalara sesli ya da görüntülü bağlanarak sadece bir hekim tarafından değil ilgili rahatsızlıkla bütün branşları ilgilendiren multidisipliner yapı ile değerlendiriliyor. Sağlıkta değişen bir paradigma söz konusu. Eskiden bir doktor bir hastanın tüm sistemini yönetiyordu. Teşhisini koyan, tedavi yöntemine, ilacına, ameliyata karar veren tek bir hekimdi. Hasta bu durumda uygulayıcı konumdaydı. Bu yaklaşım ile hasta artık yalnızca uygulayıcı değil aynı zamanda katkı saylayıcı belirleyici bir rol üstlenmiştir. Hekim, eczane, diyetisyen, hemşire ve diğer tüm sağlık parametrelerinin eşzamanlı yürütülebilmesi mümkün olacaktır.

TURİZM VE SAĞLIKTA ÇAPRAZ ETKİ

Geçtiğimiz günlerde katıldığınız bir toplantıda ülkemizi sağlık turizminin merkezi haline getirmek için regülasyonlar geldiğini söylediniz. Bu konuyu biraz açar mısınız?

Medikal turizm, ülke hanesine klasik tatil turizminden dokuz kat daha fazla kazanç sağlıyor. Sağlık turizminin önemi burada bir kez daha ortaya çıkıyor.

Şuan öyle bir noktaya gelmiş ki, turizmin bu kadar az kazandırıyor olmasının sebebi zamanındaki uygulamaların iyi yapılmamış olması ve Türkiye’nin para politikası olarak ucuz ülke olarak anılmasıyla ortaya çıktı. Dünyadaki çok gelişmiş ülkeler dışındaki yerlerde Türkiye’yi ucuz ülke olarak anması bence kabul edilebilir bir şey değil. Turizmden kaynaklı olan bu alışkanlık sağlıkta da aynı beklentiyi doğuruyor. Ancak sağlık hizmeti başlı başına ucuz bir hizmet değildir. Kaliteli ve dünyada gelişmiş bir teknoloji değerinin altında sunulmayacak kadar kıymetlidir. Erişilebilir fiyat politikası tartışılır. Avrupa ve Amerika’ya baktığımızda mevcut fiyatlarımız bu ülkelerden 3-4 kat daha düşük. Zaten milyonun üzerinde has-tanın Türkiye’yi tercih ettiğini varsayarsak çok önemli bir noktadayız. Fakat bunun devlet tarafından koyulan regülasyonla hem sağlık turizmi yapan hastanelerin, sağlık merkezlerinin yetkilendirilmesi hem de buna aracılık edecek kurumların sağlık turizmi yapabilir belgesiyle yetkilendirilmesiyle belli kurallar ortaya konulmuş oldu. Farkındalığı sağlayacak ve artıracak her türlü etkinlik bence bu konuda pozitif  özellik  taşır.  Turizmin  sağlığa, sağlığında turizme olan çapraz katkılarını yadırgamamak lazım. Kendi içindeki tatlı rekabetiyle bu ortamı bizim büyütmemiz gerekiyor.