Ekonomik dayanaklılık ve uluslararası ticaret

Pandemi başında uluslararası ticaret ciddi anlamda kesintiye uğrarken, tedarik zincirlerinin hızlı şekilde uyum sağladığını ve birçok ekonominin de kademeli olarak toparlanmaya başladığını görüyoruz. Bu yönüyle ticaret sisteminin hem pandemi başlangıcında tahmin edilenden hem de küresel finans krizine göre daha dayanıklı olduğunu söyleyebiliriz.

Ekonomik dayanıklılığın herkesin mutabık kaldığı bir tanımı bulunmuyor ancak genel çerçevede firmaların, hane halklarının, devletlerin  şoklarla  mücadele  edebilmeleri ve  şokların  etkilerinden  toparlanabilmeleri  olarak  ifade

edebiliriz. Bu kapsamda firmalar ve politika yapıcılar doğal afetler, finans krizleri, pandemi, endüstriyel kazalar, siber saldırılar da dahil olmak üzere tüm iş kesintileri ve ekonomik kayıp yaratabilecek durumlar için strateji olarak ekonomik dayanıklılığı benimsemekte. Ekonomik dayanıklılık inşasında uluslararası ticaretin rolü çok önemli, zira ticaret şokları yayan veya büyüten etkiye sahip olabilir. Ancak ticaret aynı zamanda verimliliği ve ekonomik çıktıyı artırarak, ürün ve hizmetlere erişimi geliştirip firmaların ve ülkelerin şoklara karşı daha iyi hazırlanmasını sağlayabilir. Ticaret uzmanlaşma ve bilgi dağıtımını teşvik ederek şoklarla mücadelede gerekli olan teknolojileri besler; yerel şoklarda zaruri ürünlerin hızlı ithalatını mümkün kılar; küresel şoklarda ticaretin serbestçe akması, zaruri ürünlerin adil şekilde dağıtımını hızlandırmakta önemli rol oynar. Kriz zamanlarında zaruri ürünlerin ve hizmetlerin sorunsuz ithalatına yardımcı olan ticaret kolaylaştırma politikaları da yurt içi arz kıtlıklarında kaynağı, talep fazlası durumlarda da pazarı değiştirme imkânı sağlar.

İş hayatının öngörülebilir düzenlemesi, uygun ticaret politikaları, rekabeti destekleyen politikaları, ticaret maliyetlerinde azaltım, pazar hedefli  politikalar,  yetenek  geliştirme  politikaları ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğini azaltma gibi uyumlamayı destekleyen politikalar da ticaretin dayanıklılık konusunda olumlu etkisini güçlendirir. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) anlaşmaları, dayanıklılık terimini içermiyor olsa da, mevcut DTÖ çerçevesi daha açık, öngörülebilir uluslararası piyasaların oluşmasına yardımcı olarak ekonomik dayanıklılığı geliştirmektedir. Ürün ve ticaret çeşitlendirmesi ülkeler ve firmaların ekonomik dayanıklılığı için en önemli parçalardandır. Yapısına göre şok yutucu ya da şok çoğaltıcı olabilen uluslararası tedarik zincirlerini daha dayanıklı hale getirmek için tedarikçi, müşteri, ticaret rotası çeşitlendirmesi kolaylık sağlayabilir. Bunların yanı sıra arz kaynaklarının çeşitlendirilmesi, mal stokların artırılması, esnek üretimin geliştirilmesi de mühim. Ticareti kolaylaştırma reformları kriz zamanlarında kritik ürünlerin ithalatı için yapılan gümrük işlemlerini sorunsuz hale getirebilir. E-ticaret üzerine küresel kurallar, hizmetler ve ürünlerin teslimatını daha fazla kolaylaştırabilir.

Sonuç olarak bugünün hiper bağlı küresel ekonomisi dünyayı şoklara karşı daha kırılgan kılmakla birlikte şoklarla birlikte daha dayanıklı hale getiriyor; küresel iş birliğinin önemi artıyor.