Gelişmekte olan ülkelerin dış ticareti, dijitalleşme ile nasıl artar?

Dijitalleşmenin artışı uluslararası ticaret açısından önemli faydalar getireceği gibi, henüz öngörülemeyen farklı sorunları da ortaya çıkarabilecek. Kişisel verilerin saklanması, güvenlik ihlalleri, gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler ve az gelişmiş ülkeler arasındaki dijital ayrımın artması gibi konular teknolojik ilerlemelerin olumsuz etkilerini en aza indirmek için üzerinde çalışılması gereken alanlar.

Nesnelerin interneti, yapay zeka, üç boyutlu yazıcılar ve blok zincir gibi teknolojiler ticaretin gelişimi için yeni fırsatlar sunuyor. Bu dijital teknolojilerin önümüzdeki dönemde uluslararası ticaretin gelişimine önemli etkilerinin olacağı aşikâr. Gelişmekte olan ülkelerin dünya ticaretinden alacakları pay, bu ülkelerdeki dijital teknolojilerin kullanım oranı ile yakından ilişkili olacaktır. Bir ülkede belirli bir teknolojinin yaygın olarak kullanımı ise maliyet, fizibilite, yasa ve düzenlemeler, halk tarafından söz konusu teknolojinin kabul edilmesi gibi farklı etkenlere bağlı.

Dünya Ticaret Örgütü bünyesinde bu yıl yayınlanan bir araştırmada, robot teknolojisi ve yapay zeka gibi dijital teknolojilerin gelişmekte olan ülkelerin ticaretine etkileri inceleniyor. Elde edilen bulgular, bilişim teknoloji hizmetlerinin daha yoğun kullanılması ve ticaret maliyetlerinin düşmesi neticesinde teknolojik değişimin ticaretin büyümesini teşvik edeceğini gösteriyor. Dijital teknolojilerin daha fazla benimsenmesiyle 2030 yılına kadar dünya ticaretinin yıllık ortalama yüzde 2 daha fazla, gelişmekte olan ülkelerin ticaretinin ise yüzde 2,5 daha fazla artacağı öngörülüyor. Ayrıca hizmetler ihracatının küresel ticaretteki payının artarak 2030 yılına kadar yüzde 25’in üzerine çıkacağı tahmin ediliyor. Hizmet kalemleri arasında bilişim teknoloji hizmetleri, pastada bu büyüyen payın asıl itekleyicisi diyebiliriz, çünkü bilişim diğer birçok hizmet kaleminin ticaretinde de çarpan etkisi yaratıyor.

Şu ana kadar yeni teknolojilerin uluslararası ticaret alanında kullanılmasının en belirgin etkileri, ticaret maliyetleri ve süreçlerde sağlanan azalma ile verimlilikte sağlanan artış oldu. Nesnelerin interneti ve robot teknolojiler ile kargo takibi ve taşımacılık alanında verimliliğin artması sağlanıyor. Bu sayede taşıma sırasında kaybolan ürün sayısı azalıyor ve optimum güzergahlar belirlenerek maliyetler azalıyor. Ürünlerin depolarda saklanması ve konteynerlere yükleme sırasında yapay zeka ile birlikte otomasyon teknolojisinin kullanılması ile zaman ve maliyet tasarrufu sağlanıyor. Günümüzde büyük e-ticaret firmaları depolama ve dağıtım ağlarında yapay zeka ve robot teknolojisini yaygın olarak kullanmakta. E-ticaret sitelerinde müşterilerden elde edilen büyük miktardaki veriler yapay zeka teknolojisi kullanılarak işlemekte ve elde edilen sonuçlara göre müşteri taleplerine ilişkin çok daha tutarlı tahminler yapılabiliyor. Büyük veri analizi madenciliğe de birçok kazanım sağlıyor. Örneğin, ekonomik potansiyel içeren cevher alanları daha hızlı ve doğru bir şekilde tespit edilebiliyor, cevherde son ürünün kalitesini bozacak bir faktör var ise önden görülebiliyor ve proseslere yönelik tedbirler alınabiliyor.